کتاب شناسی توصیفی زبان و ادبیات فارسی

 

نام کتاب : آفرینش و آزادی

نویسنده : بابک احمدی

ناشر : نشر مرکز

سال نشر : 1378

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 445

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 2

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : از آن هنگام که هرمنوتیک توانست از حدّ روش تفسیر و شرح متون، یا نظریه‌ای در تبیین نیروی فهم انسانی فراتر رود، زمان زیادی نمی‌گذرد. تاریخ هرمنوتیک ادبی و هنری از این هم کوتاه‌تر است؛ اما دستاوردهای آن در همین مدت کوتاه درخشان بوده است. هدف جستارهای این کتاب روشن کردن نسبت و همبستگی هرمنوتیک مدرن با زیبایی‌شناسی است. بخش نخست با عنوان گستره و مرزهای معناگزاری در سخن هرمنوتیک، از چهار جستار فراهم آمده که بر مسائل فلسفی بنیادین هرمنوتیک امروز همچون حقیقت، تجربه، افق تأویل آفرینش معناها و مرزهای نسبی‌نگری و شک‌آوری تمرکز کرده است. بخش دوم هم با عنوان سنجش امکانات تأویل هنری، شامل چهار جستار است. محور بحث در جستارهای این فصل مسائلی از این قبیل است: مسائل کلیدی فلسفه‌، هنر امروز همچون تعریف هنر واقعیت، تقلید و روایت از زاویه‌ی هرمنوتیکی. بخش نهایی دربردارنده‌ی شش جستار مستقل است که می‌تواند همچون نمونه‌هایی یا به‌گفته‌ی نویسنده آزمون‌هایی در بررسی هرمنوتیکی مرزهای سخن هنری به‌کار آیند. این کتاب نشان می‌دهد امر مشترک میان هنر و فلسفه، افق آزادی انسان است. کتاب، نمایه یا فهرست پایانی ندارد؛ اما در پایان، فهرستی از آثار نویسنده یادآوری شده است.

نام کتاب : ادبیات پسامدرن

مترجم : پیام یزدانجو

گردآورنده : پیام یزدانجو

ناشر : نشر مرکز

سال نشر : 1381

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 341

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 2

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : از پسامدرن‌بودن تعریفی روشن و برداشتی واحد و قاطع وجود ندارد. این نکته در مورد ادبیات پسامدرن هم صدق می‌کند و به‌سادگی نمی‌توان دانست نگاه پسامدرن به ادبیات چگونه نگرشی است و با چه معیارهایی باید اثر یا نویسنده‌ای را پسامدرن دانست. در این کتاب کوشش شده برای زدودن بخشی از این ابهامات و آشنایی بیشتر با این جریان گسترده‌ی فکری و ادبی، از میان انبوه آثاری که در زمینه‌ی ادبیات پسامدرن نوشته شده مهم‌ترین نوشته‌ها گردآوری و ترجمه شود. نویسندگان و منتقدانی که آثارشان در این کتاب معرفی شده همه از صاحب‌نظران معتبر و مشهور در این زمینه‌اند و دغدغه‌ی اصلی‌شان ادبیات پسامدرن و نه دیگر وجوه این گرایش است. این مجموعه که بیشتر متوجه ادبیات داستانی است، تاریخچه‌ی ادبیات پسامدرن و دیدگاه‌ها و آرای گوناگون درباره‌ی آن را گزارش کرده است. پیکره‌ی اصلی کتاب از سه بخش اصلی تشکیل شده است: گزارش، نگرش و نقادی. هر بخش نیز به فصل‌های کوچک‌تر تقسیم می‌شود که به‌ترتیب عبارت‌انداز: 1. گزارش: ادبیات داستانی، شعر و داستان پسامدرن، حلقه‌های به‌هم‌پیوسته،‌ داستان پسامدرنیستی، داستان علمی و تخیلی و...؛ 2. نگرش: به‌سوی مفهوم پسامدرنیسم، پسامدرنیسم طنز، اثر لذت‌بخش، ادبیات بازپروری: داستان پسامدرنیستی، عشق و مرگ در نوشتار پسامدرنیستی؛ 3. نقادی: نظریه‌ی ادبی پسامدرن، ژانرهای پسامدرن، رمانس پسامدرن، بینامتنیت، هجو و گفتمان‌های تاریخ، شخصیت‌پردازی در روایت پسامدرن. جان بارت، امبرتو اکو، برایان مک‌هیل و توماس راجرتی و ... نویسندگانی هستند که آثارشان در این مجموعه ذکر شده است. یادداشت‌ها در پایان فصول و منابع و مآخذ به‌تفکیک فصل‌ها در پایان کتاب آمده است. بخش‌های پایانی کتاب، شامل یک کتا‌ب‌شناسی موضوعی، دو واژه‌نامه (فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی) و نمایه‌ی نام‌هاست.

نام کتاب : ارسطو و فن شعر

نویسنده : ارسطو ، و عبدالحسین زرین‌کوب

مترجم : عبدالحسین زرین‌کوب

مقدمه : مترجم

ناشر : امیرکبیر

سال نشر : 1381

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 220

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 3

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : بیشتر کتاب‌هایی که در زمینه‌ی نقد و ادبیات نوشته می‌شوند نگاه و اشاره‌ای به فنّ شعر ارسطو دارند. این کتاب سال‌هاست که پایه و اساس آموزش‌های نقد و ادبیات قرار گرفته است. پیش از این نیز ترجمه‌هایی از کتاب صورت گرفته؛ اما این ترجمه با توجه به مقدمه‌ی استادانه‌ی دکتر زرین‌کوب کاری متفاوت با سایر ترجمه‌هاست. کتاب شش فصل دارد: 1. زندگی و آثار ارسطو؛ 2. اندیشه و تعلیم؛ 3. ارسطو در شرق و غرب؛ 4. شعر و دنیای یونان؛ 5. رساله‌ی شعر؛ 6. ترجمه‌ی فنّ شعر. پنج فصل اول، نگارش مترجم است که برای آشنایی با ارسطو، زمینه‌های فکری او و تأثیرش بر دیگران بسیار مفید است. فنّ شعر در واقع مجموعه نظرات ارسطو در باب شعر، انواع و ویژگی‌های آن است. در پایان، یادداشت‌ها و نمایه‌ی اعلام و موضوعات آمده است.

نام کتاب : از معنای خطی تا معنای حجمی؛ مبحثی در آسیب‌شناسی سنت ادبی ایران

نویسنده : سینا جهاندیده (تقی جهاندیده کوهی)

ناشر : چوبک

سال نشر : 1379

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 79

محل نشر : رشت

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : معنای خطی معطوف به مؤلف است و ماندگاری آن منوط به ارتباطی است که برقرار می‌کند؛ تنها پرسش‌های عصر مؤلف را جواب می‌دهد؛ در پاسخ‌دهی به سؤالات آینده ناتوان است؛ راه تأویل را مسدود می‌کند. اما در معنای حجمی، آینده‌سازی مطرح است؛ قرائت‌های چندگانه را می‌پذیرد و آنقدر دنیای مسامحه‌آمیزی دارد که با خواننده به عناد برنخیزد. در واقع متن دارای معنای حجمی معطوف به خواننده است. اثر حاضر در معناشناسی ادبیات ایران با رویکرد انتقادی و آسیب‌شناسی سنت ادبی نوشته شده و شامل مقدمه، نه فصل و کتاب‌نامه است. عناوین فصول کتاب عبارت‌اند از: 1. سنت ادبی به‌مثابه‌ی یک ایدئولوژی: در این فصل، سنت ادبی همچون ایدئولوژی فرض شده تا با سنجش‌هایی، آسیب‌شناسی سنت ادبی آشکارتر نشان داده شود. 2. جهان‌بینی اسطوره‌ای و اقتدار معنا: جهان‌بینی اسطوره‌ای بررسی و نشان داده شده که چگونه معناها و شکل‌ها در چنین اندیشه‌ای اصرار به ماندن دارند. 3. پارادایم سنت دابی و شرطی شدن ذهن: در این فصل، سنت همچون پارادایم تلقی شده است. این نظریه براساس تئوری تامس کوهن در کتاب "ساختار انقلاب‌های علمی" بسط داده و بحث "شرطی‌شدن ذهن" با "پارادایم سنت ادبی" خلط شده است. این فصل به نظریه‌ی معروف الیوت درباره‌ی سنت و استعداد فردی نیز نگاهی افکنده است. 4. سنت ادبی، پیش‌معنایی و پیش‌ساختار: به سنت ادبی و پیش‌معنایی اختصاص یافته که بلای همیشگی شعر ایران است. 5. ادامه فصل چهارم در فصل پنجم با عنوان سنت ادبی و سنگ شدن رابطه‌ی همنشینی کلمات دنبال شده است. 6. نظام آموزشی و یادگیری ناهشیار: از نظام آموزش ادبیات در ایران انتقاد شده است. 7. معنا در نظر انسان گذشته و انسان سیاسی معاصر؛ 8. زایش پیوسته‌ی شکل ذهنی و تغییر ساختار؛ 9. معنای حجمی و نظریه‌ی دریافت. نویسنده از فصل هفتم تا نهم بر شکل‌گیری معنای حجمی تأکید کرده است. در فصل هفتم انسان معاصر و انسان سنتی را تعریف کرده و تفاوت‌هایشان را برشمرده است. مطالب فصل هشتم و نهم اساس‌ترین مباحث کتاب است. در این دو فصل، انبوه‌سازی معنا و زایش پیوسته‌ی شکل‌ ذهنی، تغییر ساختار، معنای حجمی، پلورآلسیم و نظریه‌ی دریافت تبیین شده است.

نام کتاب : از نشانه‌های تصویری تا متن

نویسنده : بابک احمدی

ناشر : مرکز

سال نشر : 1385

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 327

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 6

تیراژ : 1000

اطلاعات ساختاری : انگیزه‌ی مؤلف از نگارش کتاب، شناخت دلالت نشانه‌های دیداری و نشانه‌شناسی ارتباط دیداری است. این کتاب گامی است به‌سوی بنیان نظریه‌ای کلی که اگر زمانی شکل‌ گیرد باید هر گونه کارکرد نشانه‌شناسیک تصویر را آشکار کند. مباحث کتاب در دو محور تکامل یافته‌ است: 1. بنیان‌نگره‌ای درباره‌ی رمزگان دیداری؛ 2. بنیان‌نگره‌ای درباره‌ی تولید نشانه‌های تصویری. محدوده‌ی جستارهای این کتاب چندان گسترده نیست؛ بدین معنا که کتاب افق نشانه‌های دیداری را به‌معنای کلی آن دربرنمی‌گیرد، بلکه بحث آن به ‌ثبت نشانه‌های دیداری در نظام‌های خاص نشانه‌شناسیک، یعنی مادیت و جسمیت یافتن نشانه‌ها در متن محدود می‌شود. در اینجا به عناوین فصول و مهم‌ترین مباحث و موضوعات آن‌ها اشاره می‌شود: 1. نشانه و تصویر: نشانه‌شناسی و زیبایی‌شناسی، نشانه‌های دیداری و نشانه‌شناسی تصویری، خواندن تصویر و پدیدارشناسی نگاه موضوعات مهم این فصل است. 2. نشانه و زبان: در این فصل از مباحثی چون نشانه چیست؟ انواع نشانه، رمزگان و نماد، نشانه‌های زبان‌شناسیک، دلالت ضمنی، سخن و نهان شدن معنا سخن رفته است. 3. نشانه‌های تصویری: در این فصل به مسائلی از قبیل بیان تصویری، داستان ترسیمی، داستان عکاسیک، نظام‌های نشانه‌شناسیک سینمای گویا، نشانه‌ها در فیلم انیمیشن، رمزگان و تصویر و ...توجه شده است. 4. زبان و تصویر: این فصل درباره‌ی تصویر و نشانه‌های زبان‌شناسیک، زبان سینما، واحد تصویری، واحد زبانی، نحو در سینما و ... است. 5. متن و تصویر: این فصل عهده‌دار بررسی ساختار و شکل، ساختار متن، تأویل متن، نکاتی در متن و تصویر و آینه است. 6. روایت و تصویر: روایت‌شناسی، طرح، داستان، شکل‌های ساده، روایت در فیلم و ... مباحث مهم این فصل است. یادداشت فصل‌ها در پایان کتاب آمده است. در پیوست، کتاب "نشانه‌ی دیداری به‌سوی نظریه‌ی بیان تصویر" معرفی شده است. این کتاب نتیجه‌ی چند سال پژوهش گروه مو است. پایان‌بخش کتاب، واژه‌نامه‌ی فرانسوی - فارسی و فارسی - فرانسوی، نمایه‌ی نام‌ها و نمایه‌ی عنوان فیلم‌هاست.

نام کتاب : اصول نقد ادبی

نویسنده : آی. ا. ریچاردز

مترجم : سعید حمیدیان

ناشر : علمی و فرهنگی

سال نشر : 1375

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 289

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : آی. ا. ریچاردز بنیان‌گذار مکتب نقد علمی و یکی از پرنفوذترین منتقدان عصر حاضر است. آرای ریچاردز که در آثار او از‌قبیل "معنی معنی"، "علم و شعر"، "نقد علمی" و "اصول نقد ادبی" بیان شده، تحولی عظیم در نقد ادبی به‌وجود آورده است. ریچاردز عقاید بی‌اساس و خرافی و نظریه‌پردازی‌هایی که فاقد زمینه‌ی استوار و علمی است از عرصه‌ی نقد ادبی بیرون رانده، روش علمی سنجیده‌ای را جایگزین آن‌ها کرده که اغلب مبتنی بر تجزیه و تحلیل‌های زبانی و مبانی مکتب پوزیتیویسم منطقی است. وی در همان حال که با مکتب هنر برای هنر سازش ندارد، از صدور احکام قطعی نیز پرهیز دارد. "اصول نقد ادبی" درواقع جامع نظریه‌های ریچاردز و شامل جزئیات عقاید و روش‌های تحلیلی اوست. کتاب حاضر، به‌ویژه از جنبه‌ی تحلیل‌های روان‌شناختی آثار ادبی اهمیت دارد و خوانندگان را با کاربرد روش‌های روان‌شناختی در نقد و سنجش آثار ادبی آشنا می‌کند. پس از دو مقدمه از مترجم و مؤلف، 25 فصل آمده که عناوین برخی از آن‌ها بدین قرار است: وضعیت کاذب زیباشناختی، ارتباط و هنرمند، نظریه‌ی روان‌شناختی ارزش، هنر و اصول اخلاقی، شعر برای شعر، لذت، آهنگ و وزن، نظریه‌ای درباره‌ی ارتباط، بهنجاری هنرمند، بدی در شعر، فریبندگی شعر جدید، تخیل، نظریه‌های حقیقت و مکاشفه، دو کاربرد زبان و شعر، و اعتقادات. پس از متن اصلی کتاب، دو پیوست آمده است: 1. درباره‌ی ارزش که پاسخ به انتقادی درباب نظریه‌ی ارزش مؤلف ازسوی خود اوست؛ 2. شعر تی. اس. الیوت که تفسیری کلی در مورد اشعار الیوت است. مترجم واژه‌نامه‌ای انگلیسی به فارسی و فارسی به انگلیسی به پایان کتاب افزوده است.

نام کتاب : بارت، فوکو، آلتوسر

نویسنده : مایکل پین

مترجم : پیام یزدانجو

ناشر : مرکز

سال نشر : 1382

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 226

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1 (ویراست 2)

تیراژ : 1300

اطلاعات ساختاری : رولان بارت، میشل فوکو و لوئی آلتوسر از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین متفکران معاصر فرانسوی هستند. کتاب حاضر می‌کوشد تا به‌دور از عناوین رایج ساختارگرا و پساساختارگرا، بنیان فکری و سیر آثار این متفکران را به‌شیوه‌ای گزینشی و تحلیلی تشریح کند. این کتاب نمودار تأثیر بسزای آنان در تحول گفتمان فلسفی مدرنیته و ورود به گفتمان پسامدرنیته است. ساختار این اثر به‌ترتیب شامل فهرست مطالب، یادداشت‌ کوتاهی درباره‌ی ویراست دوم، یاداشت مترجم بر ویراست نخست، هشت فصل، تصویرها، کتاب‌شناسی فارسی، واژه‌نامه و نمایه‌ی نام‌هاست. عناوین فصول عبارت‌انداز: 1. بارت: از اثر تا متن؛ 2. فوکو: نیچه، تبارشناسی، تاریخ؛ 3. آلتوسر: ایدئولوژی و دستگاه‌های دولتی ایدئولوژیک؛ 4. فوکو: نظم چیزها: دیرینه‌شناسی علوم انسانی؛ 5. بارت: اس/زد؛ 6. آلتوسر: خواندن سرمایه؛ 7. نشانه‌ها، تصاویر و امر واقعی: آرای بارت، آلتوسر و فوکو درباره‌ی عکاسی و نقاشی؛ 8. دلوز: فلسفه، روان‌کاوی و سرمایه‌داری. پس از متن اصلی کتاب، چند عکس و نقاشی از هنرمندانی چون رنه مگریت، واسیلی کاندینسکی، پل کله و دیگو ولاسکز ارائه شده است.

نام کتاب : بارت، فوکو، آلتوسر

نویسنده : مایکل پین

مترجم : پیام یزدانجو

مقدمه : مترجم

ناشر : مرکز

سال نشر : 1379

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 188

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : سه متفکری که دیدگاه‌هایشان در این کتاب بررسی شده است از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین متفکران معاصر فرانسوی‌اند. اندیشه و آثار بارت در گفتمان ادبی، فوکو در گفتمان فلسفی و آلتوسه در گفتمان مارکسیسم تأثیری انقلابی به‌جا گذاشته و دست‌کم نسلی از نویسندگان و نظریه‌پردازان را در فرانسه و خارج از آن مفتون خود کرده‌اند. این سه اندیشمند که برای خوانندگان فارسی‌زبان نیز کم و بیش آشنا هستند، در آغاز کار خود ساختارگرا و در دوران بعد پساساختارگرا بوده‌اند. در کتاب حاضر کوشش شده است بنیان اندیشه و سیر آثار هر یک به‌شیوه‌‌ای گزینشی و تحلیلی تشریح شود و این خود نشان‌دهنده‌ تأثیر بسزای آنان در تحول گفتمان مدرنیته و ورود به گفتمان مدرنیته است. عناوین فصول کتاب بدین شرح است: 1. بارت: از اثر به متن؛ 2. فوکو، نیچه: تبارشناسی تاریخ؛ 3. آلتوسه: ایدئولوژی و دستگاه‌های ایدئولوژیک دولت؛ 4. فوکو: ‌نظم چیزها، دیرینه‌شناسی علوم انسانی؛ 5. بارت: اس ازد؛ 6. آلتوسه: سرمایه؛ 7. نشانه‌ها، تصاویر و امر واقعی: آرای بارت،‌ آلتوسه و فوکو درباره‌ عکاسی و نقاشی. در پایان کتاب، مجموعه‌ای از تصاویر و دو واژه‌نامه انگلیسی به فارسی و فارسی به انگلیسی و نمایه نام‌‌ها آورده شده است.

نام کتاب : بحران رهبری نقد ادبی و رساله‌ی حافظ

نویسنده : رضا براهنی

ناشر : ویستار

سال نشر : 1375

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 360

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 5200

اطلاعات ساختاری : این کتاب در‌واقع مجموعه‌ مصاحبه‌های ملک ابراهیم امیری با رضا براهنی در مورد نقد و ادبیات معاصر است. این مصاحبه‌ها به‌شکل پیوسته تنظیم شده و عناوین فصول نمودار نکاتی است که در بطن سؤالات درج شده است. برخی از مهم‌ترین عناوین این اثر عبارت‌انداز: ‌بوف کور و تاریخ؛ معنای ادبیت ادبیات؛ معنای درونی کردن مفاهیم تاریخی در ادبیات؛ نگاهی کوتاه به شعر حافظ؛ چهار عنصر اصلی شعر؛ وزن شعر فارسی؛ چرا داستایوسکی و چرا نه رمان فارسی؛ ‌سیر تکوینی من زنانه‌ی فروغ فرخزاد؛ ‌شعر چندصدایی چیست؛ فروید و یونگ؛ انقلاب و رمان؛ تولستوی و داستایوسکی؛ پیشگویی؛ توارد؛ موارد تأثیر و ادبیات ظهور؛ خواب و ادبیات و... بخش دوم کتاب رساله‌ی حافظ است و در آن نویسنده به‌بهانه‌ی شرح غزل "الا یا ایها‌الساقی ادرکأسا و ناولها"، دنیای شعری حافظ را تحلیل کرده است. کتاب فاقد فهرست و یا نمایه‌ است.

نام کتاب : برگزیده‌ی آثار در قلمرو نقد ادبی

نویسنده : تی. اس. الیوت

مترجم : سید محمد دامادی

مقدمه : مترجم

ناشر : علمی

سال نشر : 1375

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 333

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : اثر حاضر دربردارنده‌ی مهم‌ترین مباحث نقد ادبی در قلمرو شاعری و نویسندگی و اصول حاکم بر سبک‌شناسی است. بخشی از این کتاب ترجمه‌ی "Selected Prose   اثر تی. اس. الیوت است. موضوعات کتاب در بیست و دو قسمت فراهم آمده است. عنوان برخی مباحث بدین شرح است:  نقد ادبی به‌مفهوم عام، سنت و استعداد فردی، رمانتیک و کلاسیک، اعتلای ذوق: نقد شعر، شعر و فلسفه، ‌موسیقی شعر، شعر و نمایش و صورخیال شعری. هر چند اعتقاد عامه بر آن است که الیوت نقادی فاقد آفرینش و دارای ذهنی سترون است، واقعیت این است که او چهارصد تا پانصد قطعه نقد مستقل در قالب مقاله، بررسی، سخنرانی و خطابه و گفتار منتشر کرده است. او در عین حال که به پیشینیان به‌دیده‌ی احترم می‌نگرد، برخی آثار معاصران را هم درخور توجه می‌داند. مترجم این اثر بخش‌هایی را بر کتاب افزوده است. بخش‌هایی از افزوده‌های مترجم مقالاتی است که قبل از متن اصلی کتاب آمده و بخش‌هایی که پس از متن کتاب قرار گرفته است. افزوده‌های مترجم قبل از متن بدین شرح است: 1. گفتاری درباره‌ی هنر ترجمه و بررسی جزئی و موشکافانه‌ی ترجمه‌های فارسی هملت و اتلو؛ 2. ترجمه‌ی متون فارسی به انگلیسی و معرفی آثار ادبی فارسی ترجمه‌شده به انگلیسی؛ 3. درباره‌ی نقد و کلیاتی در تعریف و تحول مفهوم آن در طول سال‌ها؛ 4. سرگذشت احوال و بررسی افکار و نقد آثار الیوت. مباحث بخش دوم افزوده‌های مترجم نیز از این قرار است: 1. معرفی ادیبان بزرگ اروپا که به نام یا اثری از آن‌ها در کتاب اشاره شده؛ از جمله فیتز جرالد، پیکاسو، چارلزدیکنز، ژان ژاک روسو، گوته، ماکیاولی، ویلیام بلیک، شکسپیر و همر و...؛ 2. بحثی کوتاه درباره‌ی مکتب‌های ادبی اروپایی و معرفی این مکتب‌ها از کلاسیسم تا کوبیسم و تقسیم بخش‌هایی از آن‌ها به تراژدی، تراژدی‌-‌کمدی، حماسه و درام. فهرست‌های راهنما، گزیده‌ی کتاب‌های مرجع انگلیسی، آثار مترجم و کتاب‌شناسی الیوت ( به انگلیسی) بخش‌های پایانی کتاب‌اند.

نام کتاب : بکت

نویسنده : آ.آلوارز

مترجم : مراد فرهادپور

ناشر : طرح نو

سال نشر : 1374

قطع : رقعی

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : این مجموعه به‌منظور تحلیل اندیشه‌های بکت و بررسی آثار وی نوشته شده است. محتویات کتاب پس از یادداشت مترجم شامل هفت فصل با عناوین زیر است: فصل اول، گنگی و امر گنگ: دیدگاه نویسنده را درباره‌ی جهان فکری بکت بیان کرده است. فصل دوم، آثار اولیه نهالی شاداب و نیرومند: زندگی‌نامه و معرفی مختصر آثار اولیه‌ی بکت است. فصل سوم، رمان‌ها راسته‌ی ویرانی: هفت رمان بکت در این فصل نقد و تحلیل شده؛‌ مانند مورنی، وات، مالون می‌میرد و ... فصل چهارم، نمایش‌نامه‌ها حرّافی مدام: نویسنده در این فصل شش نمایش‌نامه از بکت را معرفی کرده است؛ مانند در انتظار گودو، هی جو، روزهای خوش و ... . فصل پنجم، رادیو خدایا عجب سیاره‌ای: به نمایشنامه‌های رادیویی بکت اختصاص دارد. فصل ششم، معرفی آثار متأخر بکت. فصل هفتم: مؤخره، 1972: نقد آخرین نمایش‌نامه‌ی بکت با عنوان "من نه" است. پس از متن اصلی کتاب پی‌نوشت‌ها و معرفی چند اثر برای مطالعه‌ی بیشتر آمده و در ادامه ضمائم به شرح زیر درج شده است: گفت‌وگوهای بکت با ژرژ دوتویی و بخشی با عنوان سانتورهای دکارتی که در آن آرای دکارت و بکت و آثارشان مقایسه شده است. نمایه، آخرین بخش کتاب است.

نام کتاب : بنیادها و رویکردهای نقد ادبی

نویسنده : عبدالعلی دستغیب

ناشر : نوید شیرازی

سال نشر : 1385

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 342

محل نشر : شیراز

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : کتاب بنیادها و رویکردهای نقد ادبی ضمن تأکید بر ماهیت فنّ ادبی، ساختار و عناصر این فن را تحلیل و بنیادهای آن را برجسته کرده است. محور بحث این کتاب بررسی مهم‌ترین رویکردهای نقد ادبی، یعنی رویکردهای جامعه‌شناختی، روان‌شناختی، اسطوره‌ای، صورت‌گرایی و اخلاقی با توجه به بنیادها و نمایندگان ممتاز آن‌هاست. همچنین برای آگاهی بیشتر از روش‌ها و گرایش‌های ناقدان، در هر بخش چند نمونه از آثار سخنوران بزرگ قدیم و جدید به محک نقد گذاشته شده است تا خوانندگان دامنه و تأثیر ساخته‌های ذوق استادان سخن را در عرصه‌ی عمل نقد ادبی مشاهده کنند. گفتنی است که نویسنده‌ی کتاب به محتوا و پیام بزرگان ادب و نحوه‌ی بیان، آهنگ کلام و شیرین‌کاری‌های کلامی آنان یکسان نظر داشته است. این کتاب توجه ویژه‌ای به اهمیت کار بزرگانی مانند هومر، شکسپیر، گوته، تالستوی، داستایفسکی و ظرایف روش نقد ادبی ارسطو، ریچاردز، ادموند، ویلسن، لوکاچ، گلدمن و دیگران معطوف کرده است. ترتیب قرار گرفتن فصول کتاب نیز بدین شرح است: 1. نقد ادبی جامعه‌شناختی؛ 2. نقد ادبی روان‌شناختی؛ 3. نقد ادبی بر بنیاد اساطیر، 4. نقد صوری ادبی؛ 5. نقد ادبی بر بنیاد اخلاق. بعضی توضیحات و منابع در پانوشت درج شده است.

نام کتاب : بوطیقای ساختارگرا

نویسنده : تزوتان تودروف

مترجم : محمد نبوی

ناشر : آگاه

سال نشر : 1379

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 141

محل نشر : تهران

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : این کتاب روایتی ساختارگرایانه از نظریه‌ی ادبی است و می‌کوشد چارچوب، اصول، مقوله‌ها و مفاهیم اصلی آن و همچنین نحوه‌ی کاربست آن را در بررسی متون ادبی به‌طور فشرده به خوانندگان بشناساند. مطالب کتاب علاوه بر مقدمه‌ی مترجم در سه فصل تنظیم شده است. در فصل اول از بوطیقا و ارتباط آن با علوم دیگر برای بررسی آثار ادبی سخن گفته شده است. فصل دوم با عنوان تحلیل متن ادبی، نمودهای معنایی، کلامی و نحوی متن را تحلیل کرده است. فصل سوم چشم‌اندازها نام دارد و راجع به بوطیقا و تاریخ ادبی، بوطیقا در زیبایی‌شناسی و نقش انتقالی بوطیقا در مواجهه با متن است. در پایان، کتاب‌نامه‌ی مختصری برای معرفی کتاب‌های لاتین در قلمرو بوطیقا آمده، سپس واژه‌نامه‌ی فارسی - فرانسه و فرانسه - فارسی و در نهایت نمایه درج شده است.

نام کتاب : به‌سوی پسا‌مدرن

نویسنده : پیام یز‌دانجو

ناشر : مرکز

سال نشر : 1381

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 239

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2400

اطلاعات ساختاری : پساساختارگرایی درجایگاه جنبشی که پهنه علوم انسانی را در دهه‌های پایانی سده‌ بیستم درنوردیده و رشته‌های گوناگونی از فلسفه و جامعه‌شناسی تا نقادی نظری و زیبایی‌شناسی را به‌شدت متأثر کرده است، پیوندی ناگسستنی با اندیشه و ادبیات پسامدرن دارد. آنچه امروزه نظریه‌ ادبی معاصر و یا نقادی پسامدرن خوانده می‌شود بی‌گمان برآمده از کوشش‌های پساساختارگرایانی است که مهم‌ترین مفاهیم و راهگشاترین روش‌ها را برای این نظریه‌ و نقادی فراهم کرده‌اند. کتاب حاضر که ده جستار کلیدی، از دریدا، کریستوا، بارت، فوکو، سیکسو، دلوز، گتاری، بودریار و لیوتار را شامل می‌شود، خوانندگان را با دیدگاه‌های دوران‌ساز خلاقانه و گاه ناهمخوان برجسته‌ترین پساساختارگرایان فرانسوی آشنا می‌کند. در پایان کتاب، واژه‌نامه فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی و نمایه نام‌ها آورده شده است.

نام کتاب : بیایید ماهیگیری بیاموزیم

نویسنده : رضا رهگذر

ناشر : حوزه‌ی هنری و سازمان تبلیغات اسلامی

سال نشر : 1366

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 188

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 6000

اطلاعات ساختاری : آموختن نقد و کارکردهای آن از گروه‌های سنّی پایین‌تر می‌تواند تأثیر خوبی بر نگرش افراد به مسائل مختلف، به‌ویژه آثار هنری داشته باشد. این کتاب که برای گروه سنّی نوجوان نگاشته شده، بر آن است تا اطلاعاتی مختصر و مفید و در حد درک نوجوانان درباره‌ی نقد به آن‌ها بدهد. کتاب از دو بخش اصلی و هر بخش از فصل‌هایی تشکیل شده است. بخش اول شامل نه فصل و دربرگیرنده‌ی مباحث نظری نقد است؛ ازجمله تعریف نقد، مراحل مختلف نقد، ویژگی‌های منتقد، تاریخچه‌ی نقد، فایده‌های نقد و آفات آن. در بخش دوم، هفت داستان به‌طور عملی نقد شده است. این داستان‌ها از کتب مختلف برای گروه سنّی خردسال تا دبیرستان انتخاب شده‌اند؛ مانند فیل کوچولو دماغت کو؟ نوشته‌ی مینو امیرقاسمی، موج اثر مارگارت هوجر، قصه‌ی سه‌رنگ نوشته‌ی نیره تقوی، اندوه برادر و العادیات به‌قلم سیدمهدی شجاعی و... .

نام کتاب : بینامتنیت

نویسنده : گراهام آلن

مترجم : پیام یزادانجو

ناشر : مرکز

سال نشر : 1385

تعداد صفحات : 317

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 1200

اطلاعات ساختاری : بینامتنیت به این معناست که بی‌یاری دیگر اندیشه‌ها نمی‌توان اندیشید و بی‌اشاره به دیگر نوشته‌ها نمی‌توان نوشت. کتاب حاضر مفهوم بینامتنیت را در چارچوب نظریه‌ی ادبی و البته با تأمل بر تأثیرات آن بر دیگر عرصه‌های اندیشه کاویده و نگرش‌های دوران‌ساز کسانی چون سوسور، باختین، بارت و... را به محک نقد گذاشته است. کتاب پس از یادداشت‌ مترجم، حاوی پنج فصل بدین شرح است: فصل اول: خاستگاه‌ها: سوسور، باختین، کریستوا؛ فصل دوم: متن از بند رسته: بارت؛ فصل سوم: رویکردهای ساختارگرا: ژنت و ریفاتر؛ فصل چهارم: خوانندگان موقعیت‌مند: بلوم، فمینیسم، پسااستعمارنگری؛ فصل پنجم: نتایج پسامدرن. در پایان، نتیجه‌گیری، کتاب‌شناسی، واژه‌نامه‌ و نمایه‌ی نام‌ها درج شده است.

نام کتاب : پژوهش ادبی

نویسنده : شوقی ضیف

مترجم : عبدالله شریفی خجسته

ناشر : علمی و فرهنگی

سال نشر : 1376

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 354

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : کتاب نام‌برده به‌منظور استفاده‌ی دانشجویان رشته‌های مختلف برای انجام پژوهش‌های ادبی تألیف شده است. محتویات کتاب پس از پیش‌گفتار مؤلف در چهار بخش گنجانده شده است: 1. سرشت پژوهش ادبی: نویسنده در این بخش از ماهیت و ویژگی‌های پژوهش ادبی و چگونگی آغاز و انجام یک پژوهش سخن گفته است. 2. شیوه‌ها: موضوع این بخش بررسی شیوه‌های پژوهش از قدیم تا امروز و نیز چگونگی تأثیرپذیری و تأثیرگذاری علوم در رشته‌های مختلف است. 3. متن‌ها: متون میراث فرهنگ عربی و برخی کتب معتبر در این زمینه معرفی شده‌اند. 4. منابع: تقسیم منابع به اصیل و دست دوم موضوع بحث این بخش است. در خاتمه، مطالب کتاب به‌اختصار مرور شده و پس از آن فهرست نام‌ها، جای‌ها و کتاب‌ها آمده است

نام کتاب : پژوهشی در رئالیسم اروپایی

نویسنده : کئورگ لوکاچ

مترجم : اکبر افسری

ناشر : علمی و فرهنگی

سال نشر : 1373

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 345

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 5000

اطلاعات ساختاری : این اثر نشان‌دهنده‌ی توانایی شگرف و بی‌مانند لوکاچ در شکافتن و نمایان ساختن سرشت قهرمانان رمان‌‌های بالزاک، استاندال، زولا و تولستوی است. مطالب آغازین کتاب، پیشگفتار و مقدمه‌ای مفصل در شرح اصول و ضرورت رئالیسم و نقد رئالیستی در ادبیات، به‌خصوص رمان است. مطالب نخستین کتاب، ذهن خواننده را برای دریافت مفاهیم آن آماده می‌کند. در فصل اول و دوم، دو اثر برجسته‌ی بالزاک: دهقانان و آرزوهای برباد‌رفته با همین نگاه بررسی و نقد شده است. در فصل سوم، شیوه‌ی کار بالزاک و استاندال مقایسه شده است. عنوان فصل چهارم، صدمین سالگرد زولاست و در آن نظرات انتقادی او در مورد رمان بیان شده است. موضوع فصل پنجم، اهمیت جهانی نقد ادبی دمکراتیک روسی است. در این فصل این نوع خاص نقد تحلیل و تأیید شده است. فصل ششم، درباره‌ی تولستوی و تحول رئالیسم است. عنوان فصل هفتم، کمدی انسانی روسیه پیش از انقلاب می‌باشد. محور بحث فصل هشتم نیز لئو تولستوی و ادبیات اروپای غربی است. تمام این فصول در تأیید و تشریح رئالیست در روسیه نوشته شده است. پیش از آغاز متن اصلی، ناشر، ویراستار و مترجم مطالبی در مورد کتاب و زندگی و شخصیت لوکاچ بیان کرده‌اند.

نام کتاب : پست‌مدرنیته و پست‌مدرنیسم

نویسنده : جمع نویسندگان ( مجموعه‌مقالات)

مترجم : حسینعلی نوذری

گردآورنده : حسینعلی نوذری

مقدمه : مترجم

ناشر : نقش جهان

سال نشر : 1379

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 821

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 33000

اطلاعات ساختاری : کتاب حاضر در 23 فصل مستقل موضوعات ذیل را محور بحث قرار داده است: 1. پست‌مدرن یک تعریف دایره‌المعارفی؛ 2. پست‌مدرنیسم؛ 3. پست‌مدرنیسم نفی فراروایت‌ها؛ 4. مضامین پست‌مدرنیته؛ 5. اینجا چه خبره؛ 6. پست‌مدرنیسم چیست؟؛ 7. چگونه پست‌مدرن حرف بزنیم و پست‌مدرن بنویسیم؛ 8. تخیل شکننده؛ 9. پی‌نوشت بر نام گل سرخ: پست‌مدرنیسم، طنز، لذت برونی؛ 10. مدرنیسم و پست‌مدرنیسم: رمان و نظریه‌ی ادبی؛ 11. نگاهی به زندگی، آرا و آثار ژان فرانسوا لیوتار؛ 13. پاسخ به پرسش؛ 13.پست‌مدرنیسم و مسیحیت؛ 14. پست‌مدرنیسم و اسلام؛ 15. تعریف مدرنیته و پست‌مدرنیته؛ 16. پست‌مدرنیسم؛ 17. پست‌مدرنیسم و جامعه؛ 18. پست‌مدرنیته و اندیشه‌ی اجتماعی معاصر؛ 19. پست‌مدرنیسم و چالش‌های فلسفی معاصر؛ 20. پست‌مدرنیسم و فرهنگ عامه؛ 21. وجوه اخلاقی حمایت سیاسی از دیدگاه پست‌مدرن؛ 22. اندیشه‌ی سیاسی و تفسیر: معضل پیچیده‌ی تفسیر؛ 23. فلسفه و تفسیر: رویکرد زبان‌شناسی، ایده‌ها و امور. این کتاب مجموعه‌ای از مقالات متنوع و برجسته است که از منابع و متون دست اول پست‌مدرنیستی انتخاب و ترجمه شده و گویای بخش اعظم مباحثات و مناقشه‌های موجود درباره‌ی این مکتب است. مجموعه‌مقالات این اثر پس از تعریف و تشریح معنا و مفهوم سه جریان پست‌مدرن، پست‌مدرنیته و پست‌مدرنیسم از دیدگا‌ه‌های مختلف، به تبیین و تحلیل کارکرد‌ها و کاربردهای این مفاهیم در حوزه‌های مختلف ادبیات، فرهنگ، هنر، معماری، جامعه‌شناسی، سیاست، فلسفه، تاریخ، نظریه‌ی اجتماعی، نقد ادبی و نظریه‌ی فرهنگی و ... پرداخته است. لیوتار، دریدا، جنکز، استینارکوان، امبرتو اکو، روی بوین، علی رطانسی، اکبر احمد، ارنست بکر، استفن کاتس، دیوید کوپر، وین هادسون، مارشال برمن، مارتا کوپر و ... نویسندگانی هستند که مقالاتشان در این مجموعه گرد آمده است. در گزینش مقالات سعی گردآورنده بر آن بوده تا مقالاتی را جمع‌آوری کند که هر کدام به‌نوعی در پر کردن خلائی که در تعاریف، نظریه‌ها و کاربست‌های مکاتب یادشده وجود دارد مؤثر و کارامد باشند. درخور ذکر است که هنوز در میان فارسی‌زبانان، به‌و‌یژه کسانی که مقالات پست‌مدرنیستی را ترجمه می‌کنند تعریف و تصویری روشن و دقیق از این مفاهیم وجود ندارد. در پایان کتاب، ضمائم آمده که شامل واژگان توصیفی اصطلاحات، جدول و نمودارها، فهرست اشخاص، اماکن، کتب و نشریات و فهرست موضوعی است.

نام کتاب : پل دومان

نویسنده : مارتین مک‌کوئیلان

مترجم : پیام یزدانجو

ناشر : مرکز

سال نشر : 1384

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 221

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : پل دومان یکی از کتاب‌های مجموعه‌ی اندیشه‌ی انتقادی است. در این مجموعه سعی شده با گزینش دقیق، منسجم و هدف‌مند برخی اندیشه‌های اساسی و آثار، آگاهی‌ای ژرف از آن‌ها به خواننده داده شود. هریک از کتاب‌های این مجموعه عهده‌دار معرفی یک نظریه است و کتاب حاضر به پل دومان اختصاص دارد. مسائل و موضوعات کتاب پس از یادداشت‌ دبیر مجموعه در ‌سه بخش کلی بازگو شده است: بخش اول با عنوان چرا دومان؟ تفکر، ‌آثار، نظریه‌ها و تا حدی زندگی پل دومان را گزارش کرده است. بخش دوم اندیشه‌های اساسی نام دارد و شامل شش فصل بدین شرح است: 1. زبان ادبی و بدخوانی: کوری و بینش؛ 2. سخن‌سرایی، خوانش و شالوده‌شکنی: تمثیل‌های خوانش؛ 3. شالوده‌شکنی به‌عنوان تجربه‌ی امری امکان‌ناپذیر: مقاومت در برابر نظریه؛ 4. صورت‌زدایی، وجه‌زدایی و خودزندگی‌‌نگاری: سخن‌سرایی رمانتیسم؛ 5. سیاست، فلسفه و مجاز: ایدئولوژی زیبایی‌شناختی؛ 6. مسئولیت و نویسندگی: روزنامه‌نگاشت‌های دومان در دوران جنگ. بخش سوم، پس از دومان نام دارد و تأثیر و بازتاب اندیشه‌های دومان را بر دیگر افراد برجسته کرده است. پس از متن اصلی کتاب، پیوستی با عنوان یهویان در ادبیات معاصر نوشته‌ی پل دومان و در نهایت، کتاب‌هایی برای مطالعه‌ی بیشتر در این زمینه، کتاب‌نامه و نمایه‌ی نام‌ها آمده است.

نام کتاب : پیش‌درآمدی بر مطالعه‌ی نظریه‌ی ادبی

نویسنده : راجر وبستر

مترجم : الهه دهنوی

مقدمه : حسین پاینده

ناشر : روزگار

سال نشر : 1382

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 188

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : این متن با موضوع نقد ادبی، برای خوانندگان کم‌ و بیش بی‌اطلاع از نقد نوشته شده است. هدف نویسنده این بوده است که راهنمایی مقدماتی درباره‌ی عمده‌ترین موضوعات نظر‌یه‌ی ادبی و کاربرد آن‌ها در بحث‌های نقادانه‌ی ادبیات فراهم آورد. فهرست مطالب، سخنی از ویراستار، مقدمه، چهار فصل و نمایه، بخش‌های کتاب را تشکیل می‌دهند. مؤلف از رهگذر عناوین زیر دامنه‌ی بحث را بسط داده است: 1. نظریه‌ی ادبی چیست؟: در این فصل تعامل متن و آثار ادبی با نظریه‌ی ادبی و نقد ادبی و نیز جایگاه مؤلف و خواننده و ارتباط آن‌ها با متن بررسی شده است. 2. زبان و روایت: نشانه، زبان ادبی، جنبه‌ی ادبی زبان، روایت‌شناسی و اندیشه‌های شکلوفسکی، باختین، یاکوبسن و ولوشینوف موضوعات اساسی این فصل است. 3. جامعه و فرد: نویسنده در این فصل بر رابطه‌ی زبان و طبقه‌ی اجتماعی، ارتباط ادبیات با ایدئولوژی، تحولات نقد فمینیستی و نگاه جنسیت‌گرایانه به ادبیات و رویکردهای روان‌کاوانه تأکید کرده است. 4. مناسبات متنی: نظریه‌های متنیت و انواع قرائت متن محور بحث این فصل است. نمایه، بخش پایانی کتاب می‌باشد.

نام کتاب : پیش‌درآمدی بر نظریه‌ی ادبی

نویسنده : تری ایگلتون

مترجم : عباس مخبر

ناشر : نشر مرکز

سال نشر : 1368

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 321

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 5000

اطلاعات ساختاری : اگر کسی بخواهد سرآغاز تحولی را مشخص کند که در قرن حاضر نظریه‌ی ادبی را به‌سیطره‌ی خود در آورده است، هیچ تاریخی مناسب‌تر از سال 1917 م. نیست؛ یعنی سالی که ویکتور شکلو‌فسکی، فرمالیست جوان روسی، رساله پیشتاز خود را با عنوان "هنر به‌مثابه‌ی تمهید" منتشر کرد. از آن پس و به‌ویژه طی دوره‌ی گذشته، نظریه‌ی ادبی نشو و نمای شگرفی کرده، حتی معنای واژه‌های ادبیات، خواندن و نقد دگرگونی عمیقی را از سرگذرانده است؛ اما این انقلاب تاکنون در عرصه‌ی نظریه‌ی ادبی، از محفل متخصصان و شیفتگان این حوزه به‌بیرون راه نیافته است. اثر حاضر بر آن است گزارشی فراگیر از نظریه‌ی ادبی نوین به کسانی عرضه کند که در این باره آگاهی ندارند یا شناختی اندک دارند. پس از مقدمه‌ای با عنوان "ادبیات چیست؟" فصل‌های کتاب بدین ترتیب آمده است: 1. برآمدن ادبیات انگلیسی؛ 2. پدیدارشناسی، علم تفسیر، نظریه‌ی دریافت؛ 3. ساختارگرایی و نشانه‌شناسی؛ 4. ما بعد ساختارگرایی؛ 5. روان‌کاوی. در پایان، بحثی با عنوان "نقد سیاسی" آمده که خلاصه و نتیجه مطالب فصول است. یادداشت‌ها، کتاب‌شناسی و نمایه‌ی اعلام و موضوعی قسمت‌های پایانی کتاب‌اند.

نام کتاب : پیشگامان نقد ادبی در ایران

نویسنده : محمد دهقان

ناشر : سخن

سال نشر : 1380

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 352

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : آنچه در این کتاب می‌خوانیم سیر نقد ادبی در ایران است که با معنای جدید آن، از 150 سال پیش در ایران پا به عرصه نهاده است. ادبیات و نقد ادبی و ارتباط آن با علوم دیگر ادبی و مسائلی نظیر سره‌گرایی و تصفیه‌ی زبان از لغات بیگانه، دشمنی با عرب، زبان فارسی و گرایش بیش از حد به این زبان، موضع‌گیری‌های گوناگون در برابر تمدن و ادبیات فرنگ و مستشرقان آن دیار، تغییر یا اصلاح خط فارسی و ... موضوعاتی‌اند که این کتاب بدان‌ها پرداخته است. کتاب شامل فهرست مطالب، پیش‌گفتار و دو بخش است. در بخش اول ذیل عنوان ستیز با سنت، پس از مروری کوتاه بر وضعیت نقد ادبی در دوره‌ی بازگشت، عمده‌ترین جریان انتقادی عصر قاجار با تأکید بر آرای چهار منتقد برجسته‌ی عصر: آخوندزاده، طالبوف، ملکم و میرزاآقاخان، بررسی شده است. بخش دوم تجدّد نام دارد و عهده‌دار بررسی جریان نقد ادبی از مشروطه تا شهریور 1320ه. ش است. در این دوره از کسانی نام برده شده که به‌نحوی در جریان تجدّد ادبی سهیم بوده‌اند؛ از جمله دهخدا، ‌قزوینی، نفیسی، دشتی، کسروی، سیاح، نیما یوشیج، هدایت و فروزانفر. در پایان، فهرست منابع ذکر شده است

نام کتاب : تاریخ رئالیسم

نویسنده : ماکس رافائل

مترجم : محمدتقی فرامرزی

ناشر : شباهنگ

سال نشر : 2537

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 245

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

اطلاعات ساختاری : از آنجا که کتاب فاقد فهرست جزئی است، بخش‌ها و فصول آن مشخص نیست و تنها دو بخش اصلی کتاب به‌صورت مجزا نمایان است: 1. واقع‌گرایی و واقعیت؛ 2. واقع‌گرایی و تاریخ. در فصل اول با تأکید بر ادبیات اروپا، هنر واقع‌گرا را تجزیه و تحلیل کرده و نمونه‌هایی از این هنر را نشان داده است؛ درادامه، زمینه‌های پیدایش آن را در ذهن بشر جست‌وجو کرده و در نهایت هنر واقع‌گرا را اصل و حقیقی خوانده است. در فصل دوم زمینه‌های تاریخی و روند پیدایش و رشد واقع‌گرایی را در اروپا کاویده سپس نویسندگان برتر و برگزیده‌ی واقع‌گرای هر دوره را معرفی کرده است؛ درادامه؛ بر ویژگی‌های واقع‌گرایانه‌ی داستان‌های نویسندگان آن دوره و تحلیل کلی آثار آن‌ها تمرکز کرده است. کتاب فاقد نمایه یا فهرست است.

نام کتاب : تاریخچه‌ی نقد ادبی

نویسنده : ورنان هال

مترجم : احمد همتی

ناشر : روزنه

سال نشر : 1379

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 232

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : کتاب نام‌برده تاریخ نقد ادبی را از افلاطون تا الیوت در سی‌و‌سه فصل از نظر گذرانده و هر فصل را به یکی از منتقدان و نظریه‌پردازان بزرگ اختصاص داده است: 1. افلاطون؛ 2. ارسطو؛ 3. هوراس؛ 4. لانگنیوس؛ 5. دانته؛ 6. بوکاتچو؛ 7. منتقدان دوره نوزایی؛ 8. میلتون؛ 9. ویلیام دیونت و تامس هابز؛ 10. بوالو؛ 11. دریدان؛ 12. پوپ؛ 3. ساموئل جانسون؛ 14.وردز ورث و کالریج؛ 15. ویکتور هوگو؛ 16. گوته؛ 17. والت ویتمن؛ 18. سنت بو؛ 19. تن؛ 20. ماتیو آرنولد؛ 21. ویلیام دین هاولز؛ 22. امیل زولا؛ 23. آناتول فرانس؛ 24. فردینان برونتیر؛ 25. داروین‌گرایی و ادبیات؛ 26. تولستوی؛ 27. آیین مارکس و ادبیات؛ 28. برگسون؛ 29. کروچه؛ 30. آیین فروید و ادبیات؛ 31. آی ای ریچاردز؛ 32. تی. اس. الیوت؛ 33. نقد نو. در این فصول آرا و زندگی منتقدان نام‌برده به‌اختصار و اشارت‌وار بازگو شده که گاهی هم از فرط موجز بودن نارسا ست. در پایان، نمایه شامل اشخاص، مقالات و کتب و نشریات آمده است.

نام کتاب : تأملی در نقد و شعر معاصر ایران

نویسنده : عبدالرضا رضایی‌نیا

ناشر : حوزه‌ی هنری

سال نشر : 1375

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 95

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3300

اطلاعات ساختاری : هفت مقاله‌ی این دفتر، تمهیدی است بر آنچه در دفترهای دوم و سوم خواهد آمد. این نوشته‌ها نگاهی به گذشته و حال نقد ادبی-با تأکید بر نقد شعر- افکنده است و سعی کرده با گزارشی اجمالی از سیر تاریخی نقد، پاره‌ای مسائل را بکاود. اثر حاضر شامل بدیهیات اولیه و هفت مقاله است: 1. پویه‌ی نقد؛ 2. مصیبت نقد؛ 3. نقد و خرافه‌ها؛ 4. نقد شعر و نقد شاعر؛ 5. در روش‌شناسی نقد؛ 6. اندکی از نقد معاصران؛ 7. مقدمه‌ای بر نقد شعر این سال‌ها

نام کتاب : تحلیل نقد

نویسنده : نوروتوپ فرای

مترجم : صالح حسینی

مقدمه : مترجم

ناشر : نیلوفر

سال نشر : 1377

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 459

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3300

اطلاعات ساختاری : مؤلف این اثر درصدد است نظری اجمالی بر دامنه و اصول و فنون نقد ادبی بیفکند. از اهداف کتاب، بیان اعتقادات مؤلف در خصوص نقد ادبی است. "تحلیل نقد" مشتمل است بر مقدمه‌ای جدلی، چهار مقاله و نتیجه‌گیر‌ی مشروط. مقدمه و نتیجه با انگیزه‌ی دفاع از هدف مؤلف در نگارش کتاب نوشته شده است. در چهار مقاله‌ هم به‌ترتیب این عناوین آمده است: نقد تاریخی، نقد اخلاقی، نقد آرکتیپی، نقد ریطوریقایی. از آنجا که نزد فرای نقد، علم است و محدوده‌ی آن هم مشخص، به مقالاتش به‌عمد حالت انگاره‌ای یا قالبی داده است. این کتاب دو ویژگی ارزشمند و برجسته دارد: نخست اینکه تفسیر‌ی و تشریحی است و از این سبب که بر بررسی استقرائی کل ادبیات مبتنی است نوعی بوطیقای جدید است؛ دیگر اینکه مقدمه‌ای است بر اصول ساختاری ادبیات در متن کلاسیک و مسیحی: ایجاد دستور زبان سمبولیسم ادبی به‌منظور همسان کردن مفهوم کلاسیک در هنر با مفهوم کتاب آسمانی در مذهب. بخش‌های پایانی کتاب را یادداشت‌ها، اصطلاحات، واژه‌نامه و نمایه تشکیل داده است.

نام کتاب : تحلیل‌های روان‌شناختی در هنر و ادبیات

نویسنده : محمد صنعتی

ناشر : مرکز

سال نشر : 1380

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 340

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : در مقالات این مجموعه، برخی آثار هنری و ادبی در زمینه‌‌ی داستان، شعر، فیلم و نقاشی از دید روان‌شناختی بررسی شده‌ است. در حوزه‌ی داستان آثار صادق هدایت، چوبک و بهرام صادقی، در شعر آثار اخوان ثالث، ‌در فیلم آثار سهراب شهید ثالث، کیارستمی و ورنرهرتزوگ و در نقاشی آثار اسپهبدی و معتبر تحلیل و نقد شده‌ است. تحلیل‌ها بر سه گونه‌اند: در یکی به تحلیل متن اکتفا می‌شود؛ در دیگری به تحلیل شخصیت‌های اثر؛ گاهی نیز شخصیت و ذهن خود هنرمند تحلیل می‌شود. کتاب مقدمه‌ای مفصل درباره‌ی کاربرد روان‌کاوی و ساخت‌شکنی در تحلیل و تفسیر ادبیات و هنر دارد. در پایان کتاب ترجمه‌ای از آخرین اثر بکت افزوده شده است که یکی از شاهکارهای نثر معاصر انگلیسی شمرده می‌شود. عنوان برخی از فصول کتاب عبارت‌انداز: نیچه نقاب‌بردار و نوشتار سنگین، زبان‌شناسی و ناخودآگاه، فلسفه و روان‌کاوی، هراس از نبودن، شوق زندگی، م. امید در نبرد با زمان و... . پس از مقدمه، کتاب‌شناسی لاتین در موضوع کتاب آمده است. پایان‌بخش اثر نمایه‌ی موضوعی و اعلام است.

نام کتاب : تخیل

نویسنده : آر.ال.برت

مترجم : مسعود جعفری

ناشر : مرکز

سال نشر : 1379

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 109

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : تخیل یکی دیگر از کتب مجموعه‌ی مکتب‌ها، سبک‌ها و اصطلاح‌های ادبی و هنری است که از میان کتاب‌های مجموعه‌ی The critical Idiom برگزیده شده است. در نخستین فصل کتاب، خواننده با نظریات اندیشمندانی چون ارسطو، افلاطون، شکسپیر، بیکن، سیدنی، هابز و ... درباره‌ی تخیل و نقش آن در آفرینش ادبی آشنا می‌شود و پدیده‌ی‌ تخیل را با ‌افکنی هر یک از متفکران بر آن ‌روشن‌تر و دقیق‌تر می‌شناسد. در فصل دوم دیدگاه‌های کالریج در این زمینه بیان شده است. درخور ذکر است که نظریه‌ی ادبی او به بحث تخیل غنا و عمق ویژه‌ای بخشیده است. موضوع فصل سوم، نماد و مفهوم است. کالریج اعتقاد دارد دستاوردهای ذهن انسان ناشی از تعامل این دو (نماد و مفهوم) است. عناوین فصول کتاب عبارت‌اند از: 1. تخیل و تداعی معانی؛ 2. تمایز خیال و تخیل از نظر کالریج؛ 3. سمبل و مفهوم. کتاب‌شناسی و واژه‌نامه مطالب پایانی کتاب است.

نام کتاب : تخیل فرهیخته

نویسنده : نورو توپ فرای

مترجم : سعید ارباب شیرانی

ناشر : نشر دانشگاهی

سال نشر : 1363

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 99

محل نشر : تهران

اطلاعات ساختاری : نویسنده در این اثر سعی کرده به این سؤال پاسخ دهد: مطالعه‌ی ادبیات چه فایده‌ای دارد؟ مطالب کتاب در شش فصل گنجانده شده است: 1. انگیزه‌ی استعاره؛ 2. مدرسه‌ی آوازخوانی؛ 3. غولان در زمان؛ 4. کلیدهای سرزمین رؤیا؛ 5. قائمه‌های آدم؛ 6. پیشه‌ی فصاحت و بلاغت که در واقع هر کدام عنوان یک اثر ادبی است. نویسنده به‌تدریج با ورود به دنیای ادبیات، قصد دارد کتاب را به‌شکل کلیتی قابل فهم و تجربه پیش روی خواننده نهد. نمونه‌های زیادی از ادبیات کلاسیک و معاصر غرب (اغلب شعر هستد) برای درک بهتر مفاهیم ذکر شده و تحلیل این نمونه‌ها دریافت مفاهیم را آسان‌تر کرده است. کتاب فاقد نمایه و فهرست دیگری است.

نام کتاب : جامعه‌شناسی ادبیات

نویسنده : لوسین گلدمن

مترجم : محمد پوینده

ناشر : هوش و ابتکار

سال نشر : 1371

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 413

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : روش گلدمن در بررسی جامعه‌شناختی هنر و ادبیات، برقراری پیوند میان صورت‌های هنر‌ی و شرایط اجتماعی پیدایش آن‌ها و به‌بیان دقیق‌تر پیوند میان ساختارها‌ی حاکم بر جهان آثار با ساختارها‌ی آگاهی جمعی یا جهان‌نگری گروه‌ها و طبقات اجتماعی است؛ حال آنکه همه‌ی روش‌ها و مکتب‌ها‌ی رایج در جامعه‌شناسی ادبیات به بررس پیوند میان محتوا‌ی آگاهی جمعی و محتوای آثار می‌پردازند. این کتاب شامل چهار فصل است: 1. مقدمه‌ا‌ی بر مسائل جامعه‌شناسی رمان؛ 2. درآمدی بر بررسی ساختاری رمان‌های مالرو؛ 3. رمان نو و واقعیت مانا؛ 4. روش ساخت‌گرا‌ی تکوینی در تاریخ ادبیات، چند نکته درباره‌ی همخوانی آثار هنری با ساختار‌ها‌ی اجتماعی. چنان‌که از عناوین برمی‌آید کتاب بیشتر بر جامعه‌شناسی رمان تأکید کرده و با ارائه‌ی مثال‌هایی درخصوص ارتباط رمان و اجتماع در هر فصل به فهم بهتر مطالب یاری رسانده است. پس از متن اصلی، سه پیوست به کتاب افزوده شده است: 1. نکته‌ای انتقادی درباره‌ی رمان نو و واقعیت که گلدمن آن را نوشته است. 2. نگاهی انتقادی به نظرگاه گلدمن؛ نوشته‌ی دکتر جمشید مصباحی‌پور ایرانیان که خود تا حد زیادی از لوکاچ و گلدمن در روش ساخت‌گرایی تکوینی الهام گرفته است. این بخش، از کتاب "واقعیت اجتماعی و جهان داستان، جامعه‌شناسی هنر و ادبیات" اقتباس شده است.3. زندگی‌نامه‌ی لوسین گلدمن به قلم مترجم. واژه‌نامه‌ها، نمایه‌ی ‌نام‌ها و کتاب‌شناسی آثار گلدمن پایان‌بخش کتاب است.

نام کتاب : جان و صورت

نویسنده : جورج لوکاچ

مترجم : رضا رضایی

ناشر : ماهی

سال نشر : 1382

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 300

محل نشر : تهران

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : کتاب بیان‌کننده‌ی نظریات لوکاچ درباره‌ی صورت و جان آثار هنری است که سخنی پراحساس و گاه شاعرانه دارد. از دید او هنرمند در صورت می‌زید و منتقد نیز در طلب صورت است. مطالب کتاب پس از پیش‌گفتار مترجم، در ده جستار سامان داده شده است. موضوع و عناوین آن‌ها بدین شرح است: 1. نامه‌ای به لئو پوپر: درخصوص ماهیت و صورت جستار. 2. افلاطون‌گرایی، شعر و صورت: درباره‌ی رودولف کاسنر است. 3. تزلزل صورت در برابر زندگی: درباره‌ی سورن کرگلورو رگینه اولسن می‌باشد. 4. درباره‌ی فلسفه‌ی ‌رمانتیک زندگی: درباره‌ی نووالیس نوشته شده است. 5. شیوه‌ی زندگی بورژوایی و هنر برای هنر: به تئودور اشتورم اختصاص دارد. 6. انزوای جدید و شعر آن: به اشتفان گئورگه نظر دارد. 7. شوق و صورت: درباره‌ی شابل لویی فیلیپ است. 8. لحظه و صورت: به ریشارد برهوفمان اختصاص دارد. 9. غنا، آشوب و صورت: گفت‌و‌گویی درباره‌ی لاورنس استون است. 10. متافیزیک تراژدی: به پاول ارنست نظر دارد. در پایان نمایه و فهرست منابع آمده است.

نام کتاب : جهان، متن و منتقد

نویسنده : ادوارد. و. سعید

مترجم : اکبر افسری

ناشر : توس

سال نشر : 1377

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 472

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : ادوارد و. سعید که طرفدارانش او را پدیده‌ای در جهان اندیشه یا آگاهی انتقادی معاصر ‌نامیده و مخالفانش به او لقب پروفسور ترور داده‌اند، در سال 1935م. در اورشلیم فلسطین به‌دنیا آمد. اثر او کتابی است درباره نقد و گونه‌های مختلف آن که گاه با مثال‌هایی از نقد عملی قابل فهم‌تر می‌شود. عناوین فصول عبارت‌انداز: نقد عرفی؛ جهان، متن و منتقد و هرج و مرج‌طلبی محافظه‌کارانه‌ی سویفت؛ سویفت روشنفکر؛ کنراد: نقالی قصه؛ درباره‌ی تکرار؛ درباره‌ی اصالت؛ راه‌های رفته و نارفته در نقد ادبی معاصر؛ ‌تأملی بر نقد چپ آمریکایی؛ نقد در میان فرهنگ و نظام؛ زبان‌شناسی تاریخی و فرهنگ فرانسه؛ پایان سخن و نقد مذهبی؛ گفت‌وگو با ادوارد سعید. در بخش پایانی، گفت‌وگوی جنیفر ویک، دانشیار ادبیات تطبیقی دانشگاه نیویورک، و میشائیل اسپرنیکر، استاد زبان انگلیسی و ادبیات تطبیقی دانشگاه نیویورک و ویراستار مقالات متعددی درباره‌ی سعید آمده است. مترجم دو واژه‌نامه (انگلیسی به فارسی و فارسی به انگلیسی) بر کتاب افزوده است. نمایه‌ی نام‌ها و کتاب‌شناسی (به انگلیسی) پایان‌بخش کتاب است.

نام کتاب : در آینه‌ی نقد

نویسنده : عبدالعلی دستغیب

ناشر : حوزه‌ی هنری

سال نشر : 1378

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 386

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : موضوع کتاب، معرفی نظریه‌های نقد ادبی، انواع ادبی و اصول زبان‌شناسی در نقد و شامل چهار فصل است: 1. سخن و نقد سخن؛ 2. مهم‌ترین رویکردهای نقد؛ 3. تخیل، مجاز و تصویر؛ 4. انواع ادبی. نویسنده در فصل اول معنای لغوی و اصطلاحی نقد را شرح داده و تفاوت واژه و اصطلاح را بیان کرده و سپس تفاوت‌های شعر و نثر را از منظر اعراب و غربیان بازگو کرده است. در ادامه، زبان را به ساده، تکامل‌یافته، فنی، علمی و فلسفی و نیز زبان ترکیبی و قالبی تقسیم کرده است. پس از بحث زبان‌ها و تحولات آن‌ها و بازتابشان در شعر، به مقوله فصاحت پرداخته و آن را به سه بخش فصاحت کلمه، کلام و متکلم تقسیم کرده و هر بخش را از دیدگاه زبان‌شناسی با ایراد مثال‌هایی از ادبیات فارسی و غیرفارسی توضیح داده است. از دیگر مباحث این فصل توجه به نظریات و آرای اندیشمندان بزرگی نظیر هایدگر و سوسور درباره ادبیات است. در فصل دوم مهم‌ترین رویکردهای نقد ادبی معرفی شده است: نقد سنتی، صورت‌گرایانه، روان‌شناختی، اسطوره‌ای، نمودگرایی و نقد تأویلی. در این فصل همچنین درباره تاریخ و تحولات این مکاتب و نیز اندیشمندان و نظریه‌های برجسته آن‌ها به‌تفصیل سخن گفته شده است. در فصل سوم تخیل، مجاز و تصویر با بهره‌گیری از مثال‌هایی از آثار ایرانی و غیرایرانی تبیین شده است. نویسنده در فصل پایانی، انواع ادبی شامل طنز، داستان عاشقانه و حماسه را معرفی و از منظر زبان‌شناسی تعریف کرده است. به‌طور کلی، نگاه زبان‌شناسانه بر کتاب حاکم است. زبان کتاب ساده و قابل فهم است و نمونه‌ها و مثال‌های فراوان فهم مطالب را آسان‌تر کرده است. کتاب‌شناسی ناقص که گاه به نوشتن نام کتاب اکتفا شده است و نمایه اعلام در پایان کتاب به‌چشم می‌خورد.

نام کتاب : درآمد تاریخی بر نظریه‌ی ادبیات

نویسنده : ریچالد هارلند

مترجم : علی معصومی، و دیگران

ناشر : نشر چشمه

سال نشر : 1382

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 440

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 1200

اطلاعات ساختاری : انفجار کنونی در نظریه ادبی از کجا سرچشمه می‌گیرد؟ جنبش نظری پیشینی که این انفجار از آن برمی‌خیزد، از آن روبر‌می‌گرداند و در برابر آن واکنش نشان می‌دهد کدام است؟ این تاریخ مقدماتی بر اصول بنیادینی استوار است که بر جنبش‌های عمده نظریه ادبی حاکم است و سرگذشت جامع نظریه ادبی را با همه فراز و نشیب‌‌هایش باز ‌می‌گوید. از آنجا که نظریه‌ ادبی روزگار ما به اندیشه‌ورزان اروپایی وابستگی بسیار دارد، کوشش بر آن بوده است که بر جنبه‌های بین‌المللی تأکید شود. از سوی دیگر نیز چون این نظریه از منابع بسیاری بیرون از نقد ادبی سنتی سرچشمه می‌گیرد، دامنه‌ بحث در این کتاب فیلسوفان و نظریه‌پردازان اجتماعی و زبان‌شناسان را دربرمی‌گیرد. در این اثر، مؤلف برای روشن کردن برخی توضیحات درباره‌ منشأ موضع‌گیری‌ها، به گذشته باز می‌گردد و به تفسیرها و داوری‌های انتقادی روزگاران پیش نظر می‌افکند. نویسنده همراه با بیان اشتقاق‌ها و بازتاب‌های‌ هر موضع‌گیری، به توضیح منطقی درونی آن پرداخته و در عین حال نشان داده است که چگونه نظریه ادبی در دوران مختلف نقش‌های متفاوتی بر عهده می‌‌گیرد. مؤلف این نقش‌های گوناگون را با اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی، زمینه‌های نهادی و کارآزمایی‌های خلاق مرتبط می‌داند. عناوین فصل‌های کتاب عبارت‌انداز: 1. نظریه ادبی در دوران کلاسیک؛ 2. نظریه ادبی در سده‌های میانه؛ 3. برآمدن و افول کلاسیسم نو؛ 4. نظریه ادبی رمانتیسیسم؛ 5. نظریه‌های اجتماعی سده نوزدهم؛ 6. ناتورآلیسم، سمبولیسم و مدرنیسم؛ 7. پیشرفت‌های تازه در نظریه؛ 8. نظریه روس‌ها در سده‌ بیستم؛ 9. نقد انگلیسی- آمریکایی 1900-1960م.؛ 10. نقد پدیدارشناختی در فرانسه و آلمان؛ 11. ساختارگرایی فرانسوی. ورود به دوران پست‌مدرن پایان‌بخش کتاب است که البته فصلی جدا نیست. جدول، واژه‌نامه و یادداشت‌ها ضمیمه پایانی کتاب است.

نام کتاب : درآمدی بر اومانیسم و رمان‌نویسی به‌ضمیمه‌ی مقالات فلسفی

نویسنده : شهریار زرشناس

ناشر : برگ

سال نشر : 1370

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 184

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3200

اطلاعات ساختاری : مقالاتی که در این مجموعه گردآمده‌اند پیش از این در مجلات و روزنامه‌ها منتشر شده‌اند. در بخش اول، اندیشه‌ها و مقام تاریخی گوته، پروست، کافکا، تولستوی و کی‌یرکگارد بازگو شده است. اولین مقاله به رمان‌نویسی و نسبت آن با اومانیسم نظر دارد و سرفصل مناسبی برای ورود به بحث‌های بخش اول است. عناوین مقالات این بخش عبارت‌اند از: 1. درآمدی بر اومانیسم و رمان‌نویسی؛ 2. فاوست گوته، آینه‌ی بشر جدید؛ 3. مارسل پروست و قلمرو ادبیات مدرن؛ 4. کافکا آینه‌ی محال؛ 5. بازنگری باورهای دینی تولستوی؛ 6. تجربه‌ی دینی در اندیشه‌ی کی‌یرکگارد. مقالات بخش دوم در حوزه‌ی فلسفه جای می‌گیرد و حاوی گفت‌وگو در خصوص مسائل فلسفی و معرفت‌شناختی است. عنوان مقالات این بخش نیز بدین شرح است: 1. مروری کوتاه بر نظریه‌ی قبض و بسط تئوریک شریعت؛ 2. تکامل معرفت دینی یا سقوط در پرتگاه سوفیسم؛ 3. نظریه‌ی تکامل معرفت دینی و روشنفکری و دینداری؛ 4. تفقه در دین بر مبنای نظریه‌ی قبض و بسط (مطالب این بخش بیشتر به نقد آرا و نظرات عبدالکریم سروش اختصاص دارد). کتاب فاقد هرگونه فهرست است.

نام کتاب : درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات

نویسنده : رابرت اسکولز

مترجم : فرزانه طاهری

ناشر : آگه

سال نشر : 1379

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 306

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : محتویات کتاب در شش فصل تنظیم شده است: 1. ساختار‌گرایی چیست که دیدگاه این نوع نقد را بررسی می‌کند؛ یک‌بار ساختارگرایی درجایگاه جنبشی ذهنی و دیگربار ساختارگرایی درردیف یک روش؛ 2. از زبان‌شناسی به بوطیقا که با کمک آثار سوسور، یاکوبسن و لوی استراوس مباحث ساختارگرایی بسط داده شده است؛ 3. یافتن فرم‌های بسیط که بیشتر به نقد نمایش‌نامه و ادبیات نمایشی پرداخته است؛ 4. گامی به‌سوی بوطیقای ساختاری داستان، اسطوره‌شناسی و فرمالیسم؛ 5. تحلیل ساختاری متون ادبی با توجه به نظرات تودورف و بارت؛ 6. تخیل ساختارگرایانه. کتاب‌شناسی، واژه‌نامه‌ی انگلیسی به فارسی و نمایه‌ی اعلام و موضوعات در پایان فصول آمده‌اند.

نام کتاب : درآمدی بر فرمالیسم در ادبیات

نویسنده : قدرت قاسمی‌پور

ناشر : رسش

سال نشر : 1386

تعداد صفحات : 123

محل نشر : اهواز

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : اگر به ادبیات از دیدگاه‌های متفاوت نگریسته شود، می‌تواند بخشی از موضوع هر یک از علوم انسانی قرار گیرد. این مسئله، قضاوت درباره‌ی ماهیت ادبیات را دشوار می‌کند. به‌همین دلیل نظریه‌های ادبی گوناگونی در طول تاریخ درباب ادبیات و شیوه‌ی رویارویی با آثار ادبی ارائه شده است؛ یکی از آن‌ها فرمالیسم روسی است که تأکیدش بر جنبه‌های صوری و زیباشناختی و صناعات ادبی است. در کتاب حاضر پس از گزارش بنیان‌های نظری فرمالیست‌ها، آثاری برای نمونه برگزیده شده که سویه‌های صوری آن‌ها برجستگی خاصی دارد. این نوشتار شامل فهرست مطالب، مقدمه با عنوان گستره‌ی نظریه‌ی ادبی معاصر، متن اصلی با عنوان فرمالیسم روسی، پیوست، یادداشت‌ها و فهرست منابع است. نویسنده با تمرکز بر موضوعات زیر دامنه‌ی بحث را گسترده است: دورنمای تاریخی، فرمالیسم و استقلال پژوهش ادبی، ادبیت، آشنایی‌زدایی و ارزش صناعات، زبان شعر در برابر زبان روزمره، یاکوبسن و کارکردهای زبان، وجه غالب و تطوّر انواع ادبی، روایت‌شناسی فرمالیستی: داستان در برابر پیرنگ، نمونه و تحلیل: تحلیل داستان کوتاه "می‌دانست که می‌میرد" نوشته‌ی بیژن نجدی. در پیوست، متن این داستان کوتاه آمده است. یادداشت‌ها و فهرست منابع نیز در آخر کتاب درج شد است.

نام کتاب : درآمدی بر نشانه‌شناسی

نویسنده : آنه ماری دینه سن

مترجم : مظفر قهرمان

ناشر : پرسش

سال نشر : 1380

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 165

محل نشر : آبادان

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 5000

اطلاعات ساختاری : نشانه‌شناسی عبارت‌ است از مطالعه‌ی نظام‌مند تمام عواملی که در ایجاد یا تأویل نشانه و یا در فرایند دلالت دخیل‌اند. نشانه‌شناسی قدمتی طولانی دارد. در این کتاب به پیشینه‌ی تاریخی این دانش اشاره نشده، بلکه نویسنده سعی کرده خواننده را با آرای پدران این علم: سوسور، پیرس، یلمسلو و گرسی آشنا کند. این کتاب شامل فهرست مطالب، سخن مترجم، پیش‌گفتار و شش فصل است. فصل اول به فردینان‌دو سوسور اختصاص دارد. در این فصل مباحثی مانند موضوع و روش‌های زبان‌شناسی، نشانه‌شناسی، نوشتار و گفتار، زبان‌شناسی درزمانی و همزبانی و ... مورد توجه قرار گرفته‌اند. فصل دوم، لویی یلمسلو و آرای وی را ذیل مباحثی چون روابط متن، معنا و لفظ، صورت و جوهر و ... معرفی کرده است. موضوع فصل سوم معرفی چالرز سندرز پیرس و تبیین نظریاتش است. در این فصل موضوعاتی مانند مقوله‌های تطوری، از نشانه‌ تا رابطه‌ی دلالت، منطق، پراگماتیسم و ... تشریح شده است. فصل چهارم درباره‌ی آلژیر داس ژولین گرماس است. معناشناسی و دریافت، لایه‌های جهان متن، ساختار بنیادین معنا، پراپ و روایت و ... موضوعات این فصل را تشکیل می‌دهند. در فصل پنجم نظریه‌ی نقد روایتی را تشریح و در فصل ششم داستان "رؤیاها" اثر کارن بلیکسن بر اساس این نقد تحلیل شده است.

نام کتاب : درآمدی بر نظریه‌ها و روش‌های نقد ادبی

نویسنده : چارلز برسلر

مترجم : مصطفی عابدینی‌فرد

ناشر : نیلوفر

سال نشر : 1386

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 360

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 1650

اطلاعات ساختاری : کتاب یادشده هفتمین جلد از مجموعه‌ی نظریه و نقد ادبی است. این کتاب با مقاصدی کاملاً آموزشی برای دانشجویان دوره‌ی لیسانس نوشته شده است. نویسنده سبک و سیاق ساده‌ای را برای نگارش کتاب به‌کاربرده است تا دانشجو بتواند مبانی مهم‌ترین رهیافت‌های متداول در نقد ادبی مدرن را به‌آسانی فراگیرد. در هر فصل از کتاب، نویسنده علاوه بر مرور سیر تکوین تاریخی یکی از رهیافت‌های نقد ادبی جدید، مفروضات بنیادین و روش به‌کار‌بردن آن رهیافت را نیز توضیح داده است. در پایان فصول نیز رهیافت بحث‌شده را برای نقد یک داستان کوتاه یا شعر یا نمایش‌نامه به‌کارگرفته و بدین ترتیب نمونه‌ای عملی از نقد ادبی را به خواننده نشان داده است. متن کامل داستان‌ها، اشعار و نمایش‌نامه‌ها در ضمائم گنجانده شده است. موضوعات اساسی کتاب پس از مطالب آغازین آن، در ده فصل سامان داده شده است. عناوین فصول به‌ترتیب چنین است: 1. نقد، نظریه و ادبیات؛ 2. مروری بر تاریخچه‌ی نقد ادبی؛ 3. نقد نو؛ 4. نقد مبتنی بر واکنش خواننده؛ 5. ساختارگرایی؛ 6. واسازی؛ 7. نقد روان‌کاوانه؛ 8. فمینیسم؛ 9. مارکسیسم؛ 10. تاریخ‌‌گرایی نوین. در پایان هر فصل فهرستی از منابع برای مطالعه‌ی بیشتر آمده است. در خاتمه‌ی کتاب واژه‌نامه‌ی توصیفی اصطلاحات نقد ادبی و نمایه درج شده است.

نام کتاب : درباره‌ی ادبیات

نویسنده : آناتولی.و.لوناچاوسکی

مترجم : ع. نوریان

ناشر : جاویدان

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 110

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 2

اطلاعات ساختاری : رساله‌ای کوچک و مجموعه‌ای از چند گفتار درباره‌ی ادبیات است. گفتار اول درباره‌ی نقد ادبی پیشرو است. گفتار دوم به ماکسیم گورکی، زندگی و آثار وی پرداخته است. گفتار سوم به جرج برنارد شاو اختصاص دارد. گفتار چهارم به‌یاد پوشکین نوشته شده است. گفتار پنجم بر مفهوم طنز تکیه کرده و گفتار آخر به اندیشه‌های مایاکوفسکی توجه کرده است. این کتاب فاقد فهرست، مقدمه و مؤخره است.

 

نام کتاب : درباره‌ی ادبیات و نقد ادبی

نویسنده : خسرو فرشیدورد

ناشر : امیرکبیر

سال نشر : 1383

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 1003

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 2

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : کتاب نام‌برده در دو جلد تنظیم شده است. جلد اول به آرایش‌های ادبی، انواع ادبی، ادبیات کهن و معاصر ایران پرداخته و شامل پنج بخش است: 1. کلیات نقد: روش نقد ادبی، اقسام نقد، قالب‌های ادبی، نوآوری و سنت‌گرایی و...؛ 2. درباره‌ی رموز شاعری؛ 3. درباره‌ی ادبیات معاصر؛ 4. درباره‌ی ادبیات کهن فارسی و تعلیم آن؛ 5. درباره‌ی واژگان شعر. در جلد دوم نیز مسائلی ازقبیل بلاغت، سخنوری، سبک‌شناسی، ادبیات تطبیقی و تعبیرات شاعرانه بحث شده و شامل دو بخش است: 1. درباره‌ی فنون بلاغت که در آن از تشبیه، استعاره و کنایه سخن گفته شده است؛ 2. درباره‌ی سبک و سبک‌شناسی که انواع سبک در ادبیات فارسی، تاریخچه‌ی کوتاه شعر و نثر فارسی و ادبیات تطبیقی در این بخش محور سخن است. از ویژگی‌های بارز کتاب، تمرکز بر جزئیات و پرهیز از کلی‌نگری در حیطه‌ی نقد است. نکته‌ی دیگر اینکه نویسنده سعی داشته نقد ایرانی را نیز به خوانندگان معرفی کند. پایان‌بخش کتاب، مجموعه‌ای از فهرست‌ها، شامل فهرست نام کسان، جای‌ها، کتاب‌ها و مقالات و مجلات، اصطلاحات ادبی و دستوری و زبان‌شناسی است. دو جلد کتاب پیوسته هستند (چه از نظر صفحات و چه از نظر فصل‌ها)؛ اما تفکیک فصل‌ها به‌گونه‌ای است که می‌توان یک فصل را به‌طور مجزا مطالعه کرد.

نام کتاب : درباره‌ی نقد ادبی

نویسنده : عبدالحسین فرزاد

ناشر : نشر قطره

سال نشر : 1379

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 320

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 3

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : در مقدمه‌ی کتاب جهت‌گیری نویسنده به‌خوبی آشکار است. نویسنده بر آن است به‌جای بررسی نقد درجایگاه وسیله‌ای برای شناخت مؤلف، آن را راهی برای درک اثر تلقی کند. عناوین برخی از مهم‌ترین فصول این اثر چنین است: هنر چیست؟ عناصر سازنده‌ی اثر ادبی، ‌نقد ادبی، زیبایی، ادبیات داستان، شعر و چند نمونه نقد عملی بر مبنای نظریات طرح‌شده در کتاب. اثر یادشده مجموعه‌ای تقریبا ایرانی درباره‌ی نقد است. مثال‌ها و آثار نقد‌شده در پایان کتاب اغلب از ادبیات فارسی انتخاب شده‌اند. سیر مباحث کتاب بدین ترتیب است: معرفی ادبیات و عناصر مهم سازنده‌ی آن، شناخت نقد و اصول برجسته‌ی آن بر پایه‌ی نظریات بزرگانی چون رولان بارت، زیبایی‌شناسی، کارکرد آنچه گفته شد در داستان، معرفی عناصر مهم داستان (زاویه‌ی دید، طرح و شخصیت) که در نقد بررسی می‌شوند، معرفی گونه‌های مختلف قصه و رمان، عناصر مهم شعر (تخیل، حادثه‌ی شعری و تجربه) که در نقد تحلیل می‌شوند، و نمونه‌هایی از نقد عملی. نمایه‌ی اعلام و موضوعات و فهرست منابع پایان‌بخش کتاب است.

نام کتاب : درس‌نامه‌ی نظریه و نقد ادبی

نویسنده : کیت گرین، و جیل لبیهان

مترجم : گروه مترجمان

ناشر : روزنگار

سال نشر : 1383

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 464+17

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : : این کتاب، سومین مجلد از مجموعه "نظریه و نقد ادبی" است. هدف از نگارش این اثر، کوشش برای پایان دادن به حرج و مرج ناشی از ترجمه‌های پراکنده، نامناسب، نامفهوم و بی‌ثمر در زمینه‌ی نقد ادبی و یاری رساندن به شکل‌گیری جریان هویت‌مند و مبتنی بر نظریه‌ی ادبی در ایران است. چنان‌که از عنوان کتاب برمی‌آید، با مقاصدی کاملاً آموزشی برای پژوهشگران نوشته شده و شامل سخنی از سرپرست مجموعه، مقدمه‌ی مؤلف (توضیحی درباره‌ی پسامدرنیسم و نحوه‌ی استفاده از کتاب)، هفت فصل، فهرست اصطلاحات، کتاب‌شناسی گزیده، فهرست مراجع و نمایه است. عناوین مباحث اصلی کتاب بدین شرح است: 1. زبان، زبان‌شناسی و ادبیات؛ 2. ساختار ادبیات؛ 3. ادبیات و تاریخ؛ 4. ذهنیت، ‌روان‌کاوی و نقد ادبی؛ 5. قرائت، نگارش، دریافت؛ 6. فمینیسم، ادبیات و نقد؛ 7. هویت فرهنگی، ادبیات، نقد. در هر فصل، مؤلفان یکی از رهیافت‌های نقد ادبی را با استناد به آثار برجسته‌ی نظریه‌پردازان همان رهیافت معرفی و پرسش‌هایی را مطرح کرده‌اند که موجب فهم مطالب شود. به‌منظور تسلط خواننده بر اصطلاحات رایج در نظریه‌های ادبی جدید، در پایان هر فصل، فهرستی از اصطلاحات همان فصل و توضیح آن‌ها آورده شده است. گفتنی است که هر فصل شامل فهرست مستقلی از کتاب‌ها و مقالات است و هر منبع جداگانه و به‌اختصار معرفی شده‌ است. مهم‌ترین مزیت کتاب، آموزشی‌بودن آن است.

 

نام کتاب : دعواهای ادبی

نویسنده : سیدعلی کاشفی خوانساری

ناشر : مدرسه

سال نشر : 1380

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 112

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : این اثر نوشتاری مختصر برای آشنا کردن کودکان و نوجوانان با تاریخ نقد و نظریه‌های ادبی است. منظور از دعواهای ادبی در این کتاب، بحث‌هایی است درباره‌ی ادبیات و هنر، و اینکه از سال‌ها پیش سلیقه‌ها و دیدگاه‌های متفاوتی درباره‌ی هنر و مسائل آن وجود داشته است. مباحث کتاب علاوه بر مقدمه، در دوازده بخش فراهم آمده است. عناوین بخش‌ها بدین شرح است: 1. دعواهای جورواجور: انواع بحث‌های ادبی؛ 2. دعواهای قدیمی: ایران و یونان باستان؛ 3. داور غمگین: افلاطون؛ 4. داوری با ذره‌بین: ارسطو؛ 5. وسط دعوا: روم و قرون میانه؛ 6. دعواهای اسلامی: نقد ادبی در تمدن اسلامی؛ 7. شروع دوباره‌ی دعوا: رنسانس؛ 8.داوران کراواتی: کلاسیسیسم؛ 9. دعوا همراه با اشک و عاطفه: رمانتیسیسم؛ 10. دعواهای پشت سرهم: از رئالیسم تا سمبولیسم؛ 11. آخر دعوا: قرن بیستم؛ 12. دعواهای خودمانی: ایران معاصر. ضمیمه، نمایه (اشخاص) و فهرست منابع قسمت‌های پایانی کتاب‌اند.

نام کتاب : دیالکتیک نمادها

نویسنده : آروین مهرگان

ناشر : فردا

سال نشر : 1377

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 184

محل نشر : اصفهان

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3300

اطلاعات ساختاری : شناخت، از مهم‌ترین مسائلی است که بشر در طول تاریخ به آن اندیشیده‌ است. نویسنده‌ی کتاب تلاش کرده با رویکردی معرفت‌شناختی مسائلی را بکاود که تا کنون پاسخ قاطعی برای آن‌ها داده نشده است. مبنای نظریات این کتاب، ‌آرای هگل، فروید و عبدالقاهر جرجانی است. مطالب کتاب پس از پیش‌گفتار در چهار بخش سامان داده شده است. بخش اول با عنوان رؤیا، کتاب "تفسیر رؤیاها" اثر زیگموند فروید را تحلیل کرده است. بخش دوم به شعر و تحولات زبانی و محتوایی آن در گذر زمان اختصاص دارد. عنوان بخش سوم نماد است و در آن انواع نشانه، اعم از نمادی، نمایه‌ای و شمایلی و همچنین تعریف نماد ذکر شده است. بخش چهارم درباره‌ی استعاره، تعریف و انواع آن و نیز نظریه‌های مختلف راجع به شیوه‌ی به‌کارگیری استعاره در متن است. یادداشت‌های هر فصل به‌صورت پی‌نوشت در پایان همان فصل آمده است. پایان‌بخش کتاب، فهرست نام اشخاص است.

نام کتاب : دیدگاه صائب در پرتو عرفان

نویسنده : غلامرضا واحدی

ناشر : غلامرضا واحدی

سال نشر : 1364

قطع : رحلی

تعداد صفحات : 176

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : اثر حاضر در قطع رحلی، با کاغذ روغنی و به‌خط نستعلیق چاپ شده و موضوع اصلی آن بعد عرفانی اشعار صائب تبریزی است. در مقدمه مطالبی درباره‌ی انگیزه‌ی تألیف اثر، اشعاری از برخی شاعران همچون علی صارمی، داریوش صبور، کریم کسروی، طایی شمیرانی و ناصر امامی درباره‌ی صائب تبریزی و زندگی صائب و رموز شعری‌اش بیان شده است. کتاب فاقد فصل‌بندی و فهرست مطالب است و در متن آن اشعاری از صائب تبریزی ذکر شده و مؤلف آن‌ها را نقد و تحلیل کرده است. در برخی صفحات نیز ابیات صائب به‌خط درشت، خوشنویسی شده است. گفتنی است که نقد مؤلف بر اشعار صائب بیشتر جنبه‌ی ذوقی دارد و پیرو اصول خاصی نیست.

نام کتاب : دیدگاه‌های نقد ادبی

نویسنده : ولبور اسکات

مترجم : فریبرز سعادت

ناشر : امیرکبیر

سال نشر : 1348

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 113

محل نشر : تهران

اطلاعات ساختاری : مطالب آغازین این اثر مقاله‌ای در باب مواضع علمی منتقدان گوناگون است و در ادامه چند مقاله از تی. اس. الیوت آمده است. در اوایل قرن بیستم، منتقدان کوشیدند با استفاده از علوم انسانی چون روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی و حتی علم سیاست مبانی تازه‌ای برای موضع فکری خود بیابند. در نتیجه، مکاتب پنج‌گانه‌ی نقد ادبی پدید آمد که هر یک از آن‌ها متکی به زیربنای علمی و فلسفی جداگانه‌ای بود. این مکاتب به‌ترتیب عبارت‌انداز: 1. نقد ادبی بر مبنای اخلاق؛ 2. نقد ادبی بر مبنای روان‌شناسی؛ 3. نقد ادبی بر مبنای جامعه‌شناسی؛ 4. نقد ادبی بر مبنای زیبایی‌شناسی؛ 5. نقد ادبی بر مبنای افسانه‌شناسی. در این کتاب نخست درباره‌ی این مکاتب و آرای صاحب‌نظران آن‌ها سخن گفته شده، سپس مقاله‌های تی. اس. الیوت به‌تفصیل و با ژرف‌نگری تحلیل شده است. عناوین مقالات از این قرار است: سنت، دانته، تفکراتی درباره‌ی شعر آزاد، شعر و نمایش، شعر و فلسفه، موسیقی و شعر.

نام کتاب : دیدگاه‌های نقد ادبی

نویسنده : ولبور اسکات، و تی.اس. الیوت

مترجم : فریبرز سعادت

ناشر : امیرکبیر

سال نشر : 1348

تعداد صفحات : 115

محل نشر : تهران

اطلاعات ساختاری : ولبور اسکات، در مقدمه‌ی کوتاه خود به‌اختصار به سیر تحولات نقد ادبی اشاره کرده و در پایان نتیجه گرفته که پنج مکتب نقد ادبی وجود دارد که هر یک از آن‌ها متکی به زیربنای علمی و فلسفی جداگانه‌ای است. این پنج مکتب فصول بخش اول کتاب را تشکیل می‌دهند: 1. نقد ادبی بر مبنای اخلاق؛ 2. نقد ادبی بر مبنای روان‌شناسی؛ 3. نقد ادبی بر مبنای جامعه‌شناسی؛ 5. نقد ادبی بر مبنای افسانه‌‌شناسی. بخش دوم کتاب شامل نوشته‌هایی از تی. اس. الیوت در زمینه‌ی نقد ادبی و هنر است. عناوین این نوشته‌ها عبارت است از: 1. سنت؛ 2. دانته؛ 3. تفکراتی درباره‌ی شعر آزاد؛ 4. شعر و نمایش؛ 5. شعر و فلسفه؛ 6. موسیقی و شعر. غلط‌نامه و فهرست مطالب در پایان کتاب آمده است.

نام کتاب : رئالیسم (واقع‌گرایی)

نویسنده : دیمیان گرانت

مترجم : حسن افشار

مقدمه : ناشر

ناشر : مرکز

سال نشر : 1379

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 97

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 3

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : رئالیسم یکی دیگر از کتب مجموعه‌ی مکتب‌ها، سبک‌ها و اصطلاح‌های ادبی و هنری است. این اصطلاح در نقد ادبی نیت‌ها و منظورهای گوناگون و گاه ناهمسازی را تداعی کرده است. در کتاب حاضر، نویسنده برای ارزیابی و تحلیل این مفهوم، نخست از منظر فلاسفه بدان نگریسته، سپس دوگونه رئالیسم: باوجدان و آگاه را معرفی کرده است. نمونه‌ی رئالیسم باوجدان، آثار نویسندگانی چون زولا و تولستوی است که در آن‌ها هنرمند تناسبی کم و بیش ساده بین جهان و واژه‌های خویش برقرار می‌کند. در رئالیسم آگاه این رابطه پیچیده‌تر است و مایه‌های تجربی در آن، پیش‌ از آنکه آگاهی بدان‌ها معنایی دهد، چیزی نیستند. آثار جویس، وولف و پروست از این دسته‌اند. در خاتمه‌ی کتاب، نویسنده به این نتیجه رسیده که نظریه‌ی ادبی امروز تعریف‌های تازه‌ای از رئالیسم ارائه کرده که باید بدان‌ها توجه داشت و با همان برداشت کهنه‌ای که مبانی نظری آن دیرزمانی است فروپاشیده به رئالیسم نیندیشید. عناوین کتاب عبارت‌اند از: 1. پیش‌درآمد؛ 2. رئالیسم باوجدان؛ 3. رئالیسم آگاه؛ 4. ماحصل. کتاب‌شناسی و نام‌نامه، بخش‌های پایانی کتاب است.

نام کتاب : رئالیسم و ضد‌رئالیسم در ادبیات

نویسنده : سیرو س پرهام

ناشر : آگاه

سال نشر : 1362

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 208

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 7

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : این اثر در نه فصل به بررسی رئالیسم و مکاتب ادبی جهان پرداخته است. عناوین فصل‌های آن بدین شرح است: 1. رئالیسم چیست؟ 2. شخصیت‌سازی رئالیستی در رمان و داستان کوتاه؛ 3. نوابغ رئالیسم قرن نوزدهم: بالزاک، دیکنز و تولستوی؛ 4. افسون رمانتیسم؛ 4. آهنگ سمبولیسم؛ 6. رؤیای سوررئا‌لیسم؛ 7. دلهره‌ی اگزیستانسیالیسم؛ 8. داستایوسکی؛ 9. جیمز جویس. نویسنده در سه فصل نخست (رئالیسم) کوشیده است اصولی را استخراج و تشریح کند که چکیده‌ی آثار بزرگ رئالیستی است، سپس به‌کمک همان اصول آثار نوابغ رئالیسم قرن نوزدهم را تحلیل کند و انگیزه‌ها و انطباقات اجتماعی آن‌ها را بنمایاند. نویسنده در فصل‌های بعد درصدد است جنبه‌های ضدرئالیستی مکتب‌ها یا نویسندگان مورد نظر را به‌تفصیل آشکار کند تا خواننده بتواند از آنچه با رئالیسم سازگار نیست آگاهی کامل حاصل نماید. هرچند نگارنده سعی کرده بی‌طرفانه مسائل را مطرح کند، گرایش نسبی او به رئالیسم تا حدی محسوس است. در پایان هر فصل، منابع و مآخذ آن ذکر شده است. فهرست کامل منابع لاتین به‌همراه نمایه‌ی اعلام در پایان آمده است. گفتنی است که جز چند مورد اندک، تمام منابع لاتین است و کتاب به‌طورکلی در فضایی غیرایرانی نوشته شده است.

نام کتاب : راز متن

نویسنده : عبدالله نصرتی

ناشر : مرکز مطالعات و انتشارات آفتاب توسعه

سال نشر : 1381

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 336

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : خوانش‌های متعدد از یک متن و منطق فهم آن با علوم مختلفی همچون زبان‌شناسی، نشانه‌شناسی، علم اصول، هرمنوتیک، فلسفه‌ی زبان دین و ... در ارتباط است. برداشت‌های متعدد از متن واحد، به‌ویژه متون دینی، نویسنده‌ی این کتاب را بر آن داشته تا با مطالعه‌ی رشته‌های علمی یادشده و تدوین مباحث مهم آن‌ها، گامی برای طرح و بررسی ابعاد گوناگون خوانش‌ها و منطق فهم دین بردارد. مطالب کتاب در سه بخش کلی دسته‌بندی شده است: بخش اول هرمنوتیک و متن نام دارد و حاوی پنج فصل به‌شرح زیر است: 1. مبانی زبان‌شناختی فهم متن؛ 2. چیستی متن؛ 3. هرمنوتیک و شیوه‌های فهم؛ 4. نظریه‌های سه‌گانه‌ی فهم؛ 5. پیش‌فرض‌های فهم. بخش دوم به منطق فهم دین اختصاص دارد و در سه فصل موضوع بحث را بسط داده است: 1. زبان وحی؛ 2. متن متین؛ 3. تفسیر و تأویل قرآن. بخش سوم با عنوان دیدگاه‌ها و قرائت‌ها، نظریه‌های چند تن از دین‌پژوهان، از جمله سروش، ‌شبستری و ابوزید را تحلیل و در نهایت قرائت‌ها، منشأ این اختلاف‌ها و پیامدهای آن را بررسی کرده است. یادداشت‌های این کتاب به‌صورت پانوشت آمده است. بخش‌های پایانی کتاب را فهرست منابع فارسی و انگلیسی و نمایه تشکیل می‌دهد.

نام کتاب : راهنمای رویکردهای نقد ادبی

نویسنده : ویلفرد ال گورین، ارل. جی. سیر. سی مورگان، جان. ویلینگهام

مترجم : زهرا میهن‌خواه

ناشر : مؤسسه‌ی اطلاعات

سال نشر : 1373

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 361

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 2

تیراژ : 2100

اطلاعات ساختاری : : موضوع کتاب، انواع رویکردهای نقد ادبی معاصر و شامل شش بخش است: 1. رویکردهای سنتی؛ 2. رویکردهای صورت‌گرایانه؛ 3. رویکردهای روان‌شناختی؛ 4. رویکرد اسطوره‌ای؛ 5. رویکردهای نمودگرایی؛ 6. دیگر رویکردها. در فصل اول پس از بیان معایب و محاسن نقد سنتی، شعر "به دلبند شرم‌آگین خویش" اثر مارول، نمایشنامه "هملت" اثر شکسپیر، رمان "ماجراهای هاکلبری‌فین" و داستان "جوان نیکو‌خصال" با همین رویکرد نقد و بررسی شده است. مؤلف در فصل دوم پس از تبیین مفهوم صورت و تاریخچه صورت‌گرایی، رویکرد صورت‌گرایانه را برای نقد آثار بررسی‌شده در فصل قبل به‌کار گرفته است. فصل سوم به رویکرد روان‌شناختی نظر دارد. نویسنده پس از برطرف کردن سوءبرداشت‌ها و ابهامات نقد روان‌شناختی، نظریات فروید را تشریح کرده و آثار بررسی‌شده در فصول پیشین را با توجه به آرای فروید کاویده است. در فصل چهارم رویکرد اسطوره‌گرا از نظر تاریخی و زمینه‌های فکری معرفی و پایه‌های آن با توجه به نظریات یونگ و فریزر مطرح شده است. در این فصل نیز آثار یادشده از این دیدگاه بررسی شده است. رویکرد نمودگرایی در فصل بعد نیز بر سه اصل تصویر‌پردازی، الگوها و پیرنگ پایه‌ریزی شده است. در این فصل اصول این رویکرد تبیین و آثار مذکور نقد شده است. نگارنده در فصل پایانی، انواع دیگر نقد از جمله نقد ارسطویی، نقد اصالت زن، نقد بر اساس نوع ادبی، رویکرد زبان‌شناختی، رویکرد پدیدارشناختی، رویکرد کلامی، رویکرد جامعه‌شناختی منشأ‌یابی، رویکردهای وابسته، رویکرد ساختارگرایی و رویکرد سبک‌شناسی بازگو کرده است. در پایان کتاب، متن کامل شعر مارول و داستان "جوان نیکو‌خصال"، فهرست اصطلاحات ادبی، اعلام و منابع لاتین مشاهده می‌شود.

نام کتاب : راهنمای نظریه‌ی ادبی معاصر

نویسنده : رامان سلدن، پیتر ویدسون

مترجم : عباس مخبر

ناشر : طرح نو

سال نشر : 1372

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 312

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3300

اطلاعات ساختاری : کتاب کلاسیک رامان سلد‌ن یک‌بار دیگر ویرایش شده است تا تغییر و تحول پیوسته نظریه ادبی را در قرن بیستم منعکس کند. این ویراست جنبه‌های ارزشمند کتاب اصلی، یعنی جامعیت و وضوح را همچنان حفظ کرده است. همچنین به‌منظور وفادار ماندن به عنوان کتاب، یعنی "معاصر" بودن، در این ویراست دو فصل جدید با عناوین نقد جدید و نظریه‌های پسامد‌رنیست و پسا‌استعماری بر کتاب افزوده شده و فصل نظریه‌های فمینیستی گسترش یافته است. بخش‌های نقد روانکاوانه، تاریخ‌گرایی و پساساختارگرایی نیز با استفاده از منابع جدید و با تغییراتی مناسب به‌روز شده‌اند. موضوعات و مفاهیم سایر نظریه‌های ادبی، از قبیل فرمالیسم روسی، نظریه‌های معطوف به خواننده، نظریه‌های مارکسیستی، ساختارگرایی و پساساختارگرایی نیز با بهره بردن از منابع جدید و تغییراتی مناسب محفوظ مانده‌اند. عناوین فصل‌ها عبارت‌انداز: 1. نقد جدید فرمالیسم اخلاقی وف.ر.لیولیس؛ 2. فرمالیسم روس؛ 3. نظریه‌های معطوف به خواننده؛ 4. نظریه‌های مارکسیستی؛ 5. نظریه‌های ساخت‌گرا؛ 6. نظریه‌های پساساختارگرایی؛ 7. نظریه‌های پسامدرنیست و پسااستعماری؛ 8. نظریه‌های فمینیستی. پایان‌بخش کتاب نمایه اعلام و موضوعات است.

نام کتاب : رمانتیسم

نویسنده : لوکاچ، ولک، وردزورث، باوره و ...

مترجم : فرهادپور، رنجبر، پاینده، شیرازیان و ...

ناشر : وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

سال نشر : 1383

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 332

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 1500

اطلاعات ساختاری : کتاب نام‌برده جلد دیگری از مجله‌ی ارغنون است. هدف از چاپ این مجله کمک به شناخت و نقد فرهنگ و تفکر معاصر غرب است. این شماره از مجله به مکتب ادبی رمانتیسم اختصاص دارد. کتاب نام‌برده سیزده مقاله را در خود جای داده است. عنوان، نویسنده و موضوع مقالات از این قرار است: 1. در باب فلسفه‌ی رمانتیک زندگی نوشته‌ی گئورگ لوکاچ: نویسنده‌ی مقاله نگرش فلسفی رمانتیک‌های اولیه را از خلال بررسی زندگی و آثار و عقاید فردریش فن‌هاردبزگ نقد کرده است. 2. رمانتیسم در ادبیات اثر رنه ولک: پس از مروری بر تاریخچه‌ی رواج اصطلاح رمانتیک در انگلستان و فرانسه، ولک آرای رمانتیک‌های اولیه‌ی آلمان، به‌ویژه برادران شلگل و رواج نظرات آنان را در سایر نقاط اروپا بیان کرده است. 3. بخش‌هایی از مقدمه‌ی ترانه‌های غنایی نوشته‌ی ویلیام وردزورث: این مقاله که درواقع مقدمه‌ای بر کتاب ترانه‌های غنایی است، از دیدگاهی رمانتیک درباره‌ی موضوع و زبان شعر بحث کرده است. 4. تخیل رمانتیک اثر موریس باوره: پژوهشی است درباره‌ی مفهوم تخیل نزد شعرای رمانتیک انگلیسی. 5. تمثیل و نماد نوشته‌ی پل دومن: در این مقاله دومن می‌کوشد با آشکار ساختن خصوصیات تمثیلی آثار وردزورث و روسو، صدای حقیقی آن‌ها را به گوش خواننده برساند.

6. ریشه‌های تاریخی و اجتماعی رمانتیسم نوشته‌ی حسین پاینده: در این مقاله رویدادهای تاریخی و تحولات اجتماعی تأثیرگذار بر شکل‌گیری رمانتیسم بر پایه‌ی سه محور عمده: جنگ استقلال امریکا، انقلاب فرانسه و انقلاب صنعتی بررسی شده است. 7. بینوایان نوشته‌ی شارل بودلر: نقدی است بر رمان بینوایان اثر ویکتور هوگو. 8. رمانتیسم و تفکر اجتماعی اثر رابرت سه‌یر و میشل لووی: در این مقاله جهان‌بینی رمانتیسم بر اساس روش لوسین گلدمن ترسیم شده است. از نظر آنان این جهان‌بینی در واکنش به کاستی‌ها و تضادهای سرمایه‌داری به‌وجود آمده است. 9. رمانتیسم در اندیشه‌ی سیاسی نوشته‌ی علی مرتضویان: در این مقاله نگرش رمانتیک صرفاً در دو مبحث عمده‌ی اندیشه‌ی سیاسی (قرارداد اجتماعی و دولت) مطالعه شده است. 10. رمانتیک‌های آلمان نوشته‌ی ماکسیم الکساندر و اریکاتونر: درباره‌ی مراحل عمده‌ی رمانتیسم در آلمان (کهن و جوان) است. 11. شیطان، ماخولیا و تمثیل اثر مراد فرهادپور: نویسنده در این مقاله ردّ پای شیطان را در آثار و آرای رمانتیسم‌ها پی‌گرفته است. 12. مصاحبه با تام باتامور توسط برایان تیلور و آوت ویت. 13. مصاحبه با هانس گئورگ گادامر توسط روی بوینی. یادداشت‌ها در پایان مقالات به‌صورت پی‌نوشت آمده است. نمایه، بخش پایانی کتاب است.

 

نام کتاب : رمانتیسم

نویسنده : لیلیان فورست

مترجم : مسعود جعفری

ناشر : مرکز

سال نشر : 1380

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 113

محل نشر : تهرام

نوبت چاپ : 3

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : رمانتیسم یکی از کتاب‌های مجموعه‌ی مکتب‌ها، سبک‌ها و اصطلاح‌های ادبی و هنری است که تلاش دارد مطالبی موجز، اما کافی درباره‌ی تاریخچه، مبانی نظری، عوامل پیدایی، تعریف و معنا، ویژگی‌ها، نمایندگان برجسته و تأثیرهای سبک و مکتب یادشده بیان کند و نمونه‌هایی بسنده و روشن از آثار مکاتب مختلف در خلال مطلب بگنجاند. محتویات کتاب پس از فهرست مطالب در چهار فصل فراهم آمده است. فصل اول حاوی تعاریف و کاربردهاست و در آن کاربرد رمانتیک در دوره‌ی بعد از رمانتیک و کاربرد خاص خود رمانتیک‌ها و خاستگاه‌های رمانتیک  بررسی شده است. فصل دوم تاریخچه‌ی جنبش رمانتیک را از افول نئوکلاسیک تا ایجاد رگه‌های جدیدی از احساس و زیبایی‌شناسی نوین از نظر گذرانده است. در فصل سوم برخی رمانتیک‌های کشورهای مختلف اروپایی و آثارشان معرفی شده‌اند. فصل چهارم به مسائل و دشواری‌های این مکتب و پیامدهای آن اشاره کرده است. در پایان، تعدادی کتاب برای مطالعه‌ی بیشتر، واژه‌نامه و نمایه‌ی گزیده‌ی نام‌ها آمده است.

نام کتاب : رمانتیسم

نویسنده : دانکن هیث

مترجم : کامران سپهران

ناشر : شیرازه

سال نشر : 1383

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 176

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : این کتاب، با ساختاری متفاوت مکتب ادبی رمانتیسم را معرفی کرده است. اثر حاضر فهرست مطالب و فصل‌بندی ندارد و کتابی است مصور که در تمام صفحات آن تصویرهایی از افراد مختلف به‌همراه جملاتی ساده، ولی کلیدی آمده است. در بالای هر صفحه موضوع بحث در کادری سیاه‌رنگ نوشته شده است؛ موضوعاتی مانند رمانتیسم چیست؟، نئوکلاسیسم روشنگری، ایده‌آلیسم چیست؟ وحدت طبیعت، نخستین رمانتیک‌های انگلیس، جهان کنایه و ... . در واقع، این کتاب تاریخچه‌ی مصوّر رمانتیسم از آغاز تا پایان است و در آن سیر تحولات و نظریه‌پردازان این مکتب در جوامع مختلف و تأثیرش بر زندگی انسان بازنموده شده است.

نام کتاب : روش مطالعه‌ی ادبیات و نقدنویسی

نویسنده : جان‌پک، و مارتین کویل

مترجم : سرور‌السادات جواهریان

ناشر : مروارید

سال نشر : 1382

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 292

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : به‌اعتقاد نویسنده، با اینکه ادبیات با فرهنگ ملی ما عجین شده است، بسیاری از مردم، حتی کسانی که اهل مطالعه‌اند، از عمق مفاهیم ادبی بی‌اطلاع‌اند. کتاب حاضر با این انگیزه نوشته شده تا خصوصیات و عادات ضروری خوانش و فهم متن را در خوانندگان تقویت کند و شیوه‌ی مطالعه‌ی درست و نقد و سنجش آثار ادبی را بیاموزد. این کتاب مشتمل بر فهرست مطالب، پیش‌گفتار مترجم، سخنی از نویسندگان، مقدمه، ‌سه بخش و نمایه است. بخش اول به شعر اختصاص دارد و در هشت فصل به مباحثی چون درک شعر، بحث در مورد یکی از جزئیات شعر، نوشتن مقاله‌ی نقد عملی شعر، نگاهی به شیوه‌های جدید و امروزی نقد ادبی پرداخته است. بخش دوم حوزه‌ی نثر را بررسی کرده است. درک یک قطعه‌ی نثر، جزئیات داستان و نوشتن مقاله‌ی عملی مباحث این بخش را تشکیل می‌دهند. در بخش سوم نیز همان شیوه و موضوعات درباره‌ی نمایش‌نامه بحث شده است. نمایه، قسمت پایانی کتاب است.

نام کتاب : روشنگران ایرانی و نقد ادبی

نویسنده : ایرج پارسی‌نژاد

ناشر : سخن

سال نشر : 1380

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 473

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3300

اطلاعات ساختاری : این کتاب درواقع عهده‌دار بررسی سیر تحول تاریخ نقد در ایران است. مطالب آغازین آن، شرح زندگی و آرای میرزا فتح‌علی آخوندزاده، بنیان‌گذار نقد ادبی جدید ایران می‌باشد. در هر یک از فصول این اثر یکی از متفکران عرصه‌ی نقد ادبی در ایران معرفی شده است؛ بدین‌گونه که نخست زندگی‌نامه‌ی او تبیین، سپس سیر تحول آرا و اندیشه‌ها و تأثیر او بر محیط ادبی ایران روشن شده است. عناوین فصل‌ها عبارت‌انداز: 1. میرزا آقاخان کرمانی؛ 2. میرزا ملکم‌خان؛ 3. زین‌العابدین مراغه‌ای، طالبوف تبریزی؛ 5. احمد کسروی؛ 6. صادق هدایت. پیوست‌ها سه قسمت دارد: 1.   2. سیاحی می‌گوید؛ 3. نمونه‌هایی از کتاب ریحان بوستان‌افروز که هر سه مراجعی هستند که در کتاب راجع به آن‌ها بحث شده است. یادداشت‌های هر فصل در پایان همان فصل درج شده است. در پایان نمایه‌ی موضوعی و اعلام آمده است.

نام کتاب : زبان و ادبیات فارسی در گذرگاه سنت و مدرنیته

نویسنده : علی‌محمد حق‌شناس

ناشر : آگه

سال نشر : 1382

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 301

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : این کتاب دربردارنده‌ی پانزده مقاله از مؤلف درباره‌‌ی موضوعات مختلف زبان و ادب فارسی و تأثیر مدرنیته بر آن است. عنوان و موضوع مقالات به شرح زیر است: 1. معنا و آزادی در شعر حافظ: دربار‌ی شیوه‌های بیان معنا در غزل‌های حافظ است. 2. آفاق شعر سعدی و حافظ: درخصوص افق‌ها و فضاهای جغرافیایی و هندسی‌ای است که از رهگذر اشعار این دو شاعر بر ما گشوده می‌شوند. 3. رمان و عصر جدید در ایران: موضوع این مقاله گذار ادبیات ایران از مرحله‌‌ی شعرمحوری به رمان‌محوری است. 4. زبان‌شناسی و نقد ادبی: گزارشی درباره‌ی نقد زبان‌شناختی و سیر آن است. 5. دوباره می‌سازمت غزل: تحلیلی است بر غزل خطی ز سرعت و از آتش اثر سیمین بهبهانی. 6. یک گام مانده به یک رمان: تحلیلی از مجموعه داستان "یک روز مانده به عید پاک" اثر زویا پیرزاد است. 7. ادبیات جهان اسلام و ایران و اثرپذیری اروپا از آن: این نوشتار اثر اچ. ای. آر. گیب و ترجمه‌ی مؤلف کتاب است. 8. مرز میان زبان و ادبیات کجاست؟: نویسنده سعی کرده به این پرسش پاسخی مستوفا بدهد. 9. زبان فارسی از سنت تا تجدد: محور بحث این مقاله زبان فارسی و مواجهه‌ی آن با فرهنگ جدید جهانی است. 10. ابهام و نارسایی در ترجمه‌های فارسی، ریشه‌یابی و چاره‌جویی؛ 11. زبان‌شناسی، از فن تا علم؛ 12. در جست‌وجوی زبان علم؛ 13. واژه‌سازی درون متن، یک علاج قطعی؛ 14. همزه در زبان و خط فارسی؛ 15. اشتقاق فعل و تصریف آن در فارسی.

نام کتاب : زبان و ادبیات فارسی در گذرگاه سنت و مدرنیته

نویسنده : علی‌محمد حق‌شناس

ناشر : آگه

سال نشر : 1382

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 301

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : این کتاب دربردارنده‌ی پانزده مقاله از مؤلف درباره‌‌ی موضوعات مختلف زبان و ادب فارسی و تأثیر مدرنیته بر آن است. عنوان و موضوع مقالات به شرح زیر است: 1. معنا و آزادی در شعر حافظ: دربار‌ی شیوه‌های بیان معنا در غزل‌های حافظ است. 2. آفاق شعر سعدی و حافظ: درخصوص افق‌ها و فضاهای جغرافیایی و هندسی‌ای است که از رهگذر اشعار این دو شاعر بر ما گشوده می‌شوند. 3. رمان و عصر جدید در ایران: موضوع این مقاله گذار ادبیات ایران از مرحله‌‌ی شعرمحوری به رمان‌محوری است. 4. زبان‌شناسی و نقد ادبی: گزارشی درباره‌ی نقد زبان‌شناختی و سیر آن است. 5. دوباره می‌سازمت غزل: تحلیلی است بر غزل خطی ز سرعت و از آتش اثر سیمین بهبهانی. 6. یک گام مانده به یک رمان: تحلیلی از مجموعه داستان "یک روز مانده به عید پاک" اثر زویا پیرزاد است. 7. ادبیات جهان اسلام و ایران و اثرپذیری اروپا از آن: این نوشتار اثر اچ. ای. آر. گیب و ترجمه‌ی مؤلف کتاب است. 8. مرز میان زبان و ادبیات کجاست؟: نویسنده سعی کرده به این پرسش پاسخی مستوفا بدهد. 9. زبان فارسی از سنت تا تجدد: محور بحث این مقاله زبان فارسی و مواجهه‌ی آن با فرهنگ جدید جهانی است. 10. ابهام و نارسایی در ترجمه‌های فارسی، ریشه‌یابی و چاره‌جویی؛ 11. زبان‌شناسی، از فن تا علم؛ 12. در جست‌وجوی زبان علم؛ 13. واژه‌سازی درون متن، یک علاج قطعی؛ 14. همزه در زبان و خط فارسی؛ 15. اشتقاق فعل و تصریف آن در فارسی.

نام کتاب : زبان‌شناسی و نقد دابی

نویسنده : راجر فالر، رومن یاکوبسن، و دیوید لاج

مترجم : مریم خزران، و حسین پاینده

ناشر : نشر نی

سال نشر : 1369

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 120

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3150

اطلاعات ساختاری : زبان‌شناسی علم جدیدی است که در بسیاری از حیطه‌های علوم انسانی، از جمله نقد ادبی راه یافته و تأثیر گذاشته است. کتاب حاضر عهده‌دار بررسی کاربرد زبان‌شناسی در نقد ادبی است. گفتنی است که این اثر مشتمل بر تعدادی مقاله است و هر فصل آن یکی از مقالات را در خود جای داده است: 1. بررسی ادبیات به‌منزله‌ی زبان از راجر فالر؛ 2. قطب‌های استعاری و مجازی در زبان‌یریشی از رومن یاکوبسن؛ 3. زبان ادبیات داستانی نوگرا: استعاره و مجاز از دیوید لاج؛ 4. زبان‌شناسی و شعرشناسی از رومن یاکوبسن؛ 5. ادبیات به‌منزله‌ی کلام از راجر فالر. مترجمان در پیشگفتار در مورد موضوع مقالات و احوال نویسندگان به‌اختصار مطالبی بیان کرده‌اند. در پایان کتاب، دو لغت‌نامه (فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی)، فهرست راهنمای اصطلاحات، نام‌ها و آثار ادبی آمده است.

نام کتاب : زن و ادبیات

نویسنده : وولف، السن، اسپندر، واکر، والتر و ...

مترجم : منیژه نجم عراقی، مرسده صالح‌پور، و نسترن موسوی

ناشر : چشمه

سال نشر : 1382

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 456

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 1200

اطلاعات ساختاری : کتاب حاضر دومین مجموعه مقالات از سلسله پژوهش‌های نظری درباره‌ی مسائل زنان است. این مجموعه، نمونه‌هایی از نوشته‌های زنانی است که کوشیده‌اند در عرصه‌ی نقد ادبی شیوه‌های بررسی رسمی و رایج را به‌چالش بکشند و به آثار ادبی از زاویه‌ی منافع و مسائل عمومی زنان بنگرند. کتاب شامل فهرست مطالب، پیش‌گفتار و سه بخش است و درمجموع ده مقاله را دربرمی‌گیرد. بخش نخست عمدتاً به سنت داستان‌نویسی میان زنان اشاره دارد و از زوایه‌های گوناگون به موانع موجود بر سر راه رشد این سنت می‌نگرد. این بخش با نوشته‌ای از ویرجینیا وولف با عنوان "زنان و ادبیات داستانی" آغاز می‌شود. عنوان مقاله‌ی دوم "یکی از دوازده تا"، از تیلی السن است. نوشته‌ی السن از همان ابتدا خواننده را برمی‌انگیزد تا به این پرسش بیندیشد که چرا در برابر هر نویسنده‌ی مرد یک نویسنده‌ی زن وجود ندارد؟ دیل اسپندر نیز در "زن و تاریخ ادبیات" با بررسی تاریخ ادبیات، دشواری شرایط نویسندگی زنان را باز می‌نماید. "در جست‌و‌جوی باغ‌های مادرانمان" نوشته‌ی آلیس واکر، مادرتباری ادبی را تبیین کرده است. الن شووالتر در مقاله‌ای با عنوان "نقدی از آن خود"، ضمن مروری بر تاریخچه‌ی نقد فمینیستی، به مشکلات و مسائل نقدنویسی فمینیستی، نقدنویسی سیاهان، جهان سومی‌ها و اساساً به حاشیه‌رانده‌شدگان توجه کرده است. "قهرمان قربانی‌شده و قربانی قهرمان" آخرین مقاله‌ی این بخش، نوشته‌ی زیگرید وایگل است. او با بررسی آفریده‌های ادبی مردان و زنان، سنت موجود درباره‌ی قهرمانان و قربانیان زن این آثار را شرح می‌دهد. بخش دوم کتاب به نمونه‌هایی اختصاص دارد که در واقع با اتکا به این دیدگاه از نقد ادبی، یک یا چند اثر معین از نویسندگان زن را ارزیابی می‌کند. آلیسون لایت در مقاله‌ی نخست این بخش با عنوان "بازگشت به ماندرلی"، رمان پرخواننده‌ی ربکا را تحلیل می‌کند. جولیت میچل نیز در مقاله‌ای با عنوان "بلندی‌های بادگیر" رمانی به همین نام از ایملی برونته را بررسی می‌کند. مری ایوانز در "سیمون دوبووار در آیینه‌ی رمان‌هایش" روابط میان شخصیت‌های زن و مرد را در مهم‌ترین آثار وی می‌کاود. "مدرنیته و نگارش زنانه" آخرین مقاله‌ی مجموعه‌ی حاضر است که در آن گولش و لزت رمان‌های مارگریت دوراس را مطالعه می‌کنند. در بخش سوم کتاب، فرهنگ اصطلاحات و اشخاص فراهم آمده است. واژه‌نامه‌ی سه‌زبانه‌ی فارسی - انگلیسی - آلمانی، فهرست منابع و معرفی منابعی برای مطالعه درباره‌ی زن و ادبیات، قسمت‌های پایانی کتاب را تشکیل می‌دهند.

نام کتاب : زندگی در آینه

نویسنده : حورا یاوری

ناشر : نیلوفر

سال نشر : 1384

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 278

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 1650

اطلاعات ساختاری : این کتاب با نگرشی نقادانه برجسته‌ترین آثار برخی نویسندگان ایرانی را مطالعه کرده و موضوع اصلی آن مواجهه‌ی این نویسندگان با شناخت خود و گره‌زدن روایت خودشناسی به روایت گسترده‌تر تاریخ و فرهنگ است. مطالب کتاب در دو بخش کلی دسته‌بندی شده است. بخش اول، "من آینه‌ی جهان" نام دارد و شامل نوشتارهای زیر است: 1. خود زندگی‌نامه‌های جلال آل احمد و پیوند آن‌ها با نظریه‌ی غربزدگی؛ 2. نقد اندیشه‌های آل‌احمد در ادبیات داستانی ایران؛ 3. از قاف تا ق و از سیمرغ تا کلاغ (درباره‌ی سوره‌الغراب نوشته‌ی محمود مسعودی)؛ 4. شرم آشنایی و بی‌گناهی در شعر فروغ فرخزاد؛ 5. شاهرخ مسکوب و سیاست و اجتماع؛ 6. گوش سوم روان‌کاو و تکنیک‌های روان‌کاوی در ادبیات داستانی ایران (نگاهی بر سمفونی مردگان عباس معروفی). عنوان بخش دوم، "جهان، آینه‌ی من" و حاوی بخش‌های زیر است: 1. آرمان پادشاهی و شاهان زمانه: مقاله‌ای است درباره‌ی نقش روایت‌های افزوده در تاریخ بیهقی از نظر فرضیه‌ی کنش گفتاری. 2. از کینه‌ی شتری تا خشم انقلابی: تأملی در دلالت استعاری شعر "و نگاه کن، به شتر، آری!" از سیمین بهبهانی است. 3. طوبا و معنای شب: در این بخش نگاهی به رمان شهرنوش پارسی‌پور با همین نام افکنده شده است. 4. تأملی در آوارگی: ترجمه‌ی مقاله‌ای از ادوارد سعید است.

نام کتاب : زندگی در آینه‌ی گفتارهایی در نقد ادبی

نویسنده : حورا یاوری

ناشر : نیلوفر

سال نشر : 1383

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 278

محل نشر : تهران

تیراژ : 1650

اطلاعات ساختاری : کتاب‌ حاضر که در دو بخش تنظیم شده، مجموعه‌‌مقاله‌هایی است که انگیزه‌ی نگارش و معیار گزینش آن در این مجموعه پاسخی است که به این پرسش داده‌‌اند: پرسیدن از خود برای شناختن خود و گره زدن روایت خودشناسی به روایت گسترده‌ی تاریخ و فرهنگ. در این کتاب که مجموعه‌ای از آخرین مقاله‌های مؤلف است، نویسنده با بررسی آثار ادبی کسانی همچون فرخزاد، بهبهانی، آل‌احمد، دانشور، مسکوب، معروفی و پارسی‌پور، سعی دارد با شناختن گذشته،‌ راهی برای کنار آمدن با زندگی امروز پیدا کند و با کنار هم نهادن روایت‌های گوناگون، تصویر کامل‌ و عمیق‌تری از فرهنگ و تاریخ ایران بنمایاند. مطالب کتاب پس از پیش‌گفتار مؤلف، در دو بخش فراهم آمده است: 1. من، آینه‌ی جوان؛ 2. جهان آینه‌ی من. بخش اول شامل زندگی‌نامه‌‌ی جلال‌ آل‌احمد و پیوند آن با نظریه‌ی غربزدگی، سوره‌الغرب نوشته‌ی محمود مسعودی و بررسی آن، شرم آشنایی و بی‌گناهی در شعر فروغ فرخزاد، شاهرخ مسکوب و سیاست‌ و اجتماع، و گوش سوم روان‌کاو و روش‌های روان‌کاوی در ادبیات داستانی ایران است. بخش دوم با مقاله‌ای درباره‌ی نقش روایت‌های افزوده در تاریخ بیهقی از نظر فرضیه‌ی "کنش گفتاری" آغاز شده، سپس شعر"و نگاه کن به شتر، آری" اثر سیمین بهبهانی به‌منظور تأملی در دلالت استعاری شعر تحلیل شده است. درادامه، کتاب "حجاب و کلام" اثر فرزانه میلانی و "تأملی در آوارگی" ترجمه‌ی مقاله‌ای از ادوارد سعید بررسی شده است.

نام کتاب : زندگی در دنیای متن

نویسنده : پل ریکور

مترجم : بابک احمدی

ناشر : نشر مرکز

سال نشر : 1373

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 151

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2500

اطلاعات ساختاری : پل ریکور، فیلسوف فرانسوی، برجسته‌ترین نماینده‌ی پدیدارشناسی و هرمنوتیک مدرن است. کتاب حاضر برگزیده‌ی گفت‌وگوهای اوست که موضوع اصلی آن‌ها جهان متن است. ریکور در این مکالمه‌ها از نقادی هنری تا اسطوره، از تاریخ تا هنر روایت و از روزگار نو سخن گفته است. اعتبار کتاب فقط در آشنایی خواننده با این اندیشه‌ها نیست،‌ بلکه برانگیزاننده‌ی خردورزی فلسفی است و شهامت مستقل اندیشیدن را به خواننده می‌دهد. این اثر دستاوردی عظیم است و حاصل گفت‌وگوی ریکور با هانس گئورگ گادامر و دانشجویانی که در این بحث حضور داشتند. اینجاست که درمی‌یابیم فلسفه، لذت شرکت در ساختن دنیایی تازه است. عناوین فصول این اثر بدین شرح است: 1. پدیدارشناسی و نظریه‌ی ادبی؛2. شعر و امکان؛ 3. استعاره و روایت؛ 4. جهان متن، جهان خواننده؛ 5. آفرینندگی زبان؛ 6.

نام کتاب : ژولیا کریستوا

نویسنده : نوئل مک‌آفی

مترجم : مهرداد پارسا

ناشر : مرکز

سال نشر : 1385

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 223

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : ژولیا کریستوا یکی دیگر از کتب مجموعه‌ی اندیشه‌ی انتقادی است. در این مجموعه تلاش شده با معرفی مهم‌ترین آثار هر متفکر و مرور موشکافانه‌ی اندیشه‌های مطرح در آن‌ها افزون بر آشنایی ابتدایی، انگیزه‌ای برای خوانش‌های پیشرفته‌تر ایجاد کند. مطالب کتاب در سه بخش کلی فراهم آمده است: بخش اول با عنوان چرا کریستوا؟ به زندگی و آثار کریستوا نظر دارد. بخش دوم با عنوان اندیشه‌های اساسی حاوی هفت فصل به شرح زیر است: 1. نشانه‌ای و نمادین؛ 2. سوژه‌ در فرایند؛ 3. آلوده‌انگاری؛ 4. مالیخولیا؛ 5. اخلاق سنت‌شکن؛ 6. زمان زنان؛ 7. سرپیچی. بخش سوم، پس از کریستوا نام دارد و تأثیر آثار و اندیشه‌های کریستوا را بر دیگران منعکس کرده است. در پایان، کتاب‌هایی برای مطالعه‌ی بیشتر، کتاب‌نامه و نمایه‌ی نام‌ها درج شده است.

نام کتاب : ساختار و تأویل متن

نویسنده : بابک احمدی

ناشر : نشر مرکز

سال نشر : 1378

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 809

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 4

اطلاعات ساختاری : معرفی سه آیین جدید نظریه ادبی: ساختارگرایی، شالوده‌شکنی و هرمنوتیک و اثبات این نکته که این سه آیین جدا از تمایزها و ناهماهنگی‌های بسیار سرانجام به یکدیگر نزدیک شده‌اند، اهداف اصلی نگارش کتاب است. محتویات این اثر شامل چهار بخش و هر بخش نیز مشتمل بر فصل‌هایی است: 1. نشانه‌ها و شکل متن؛ 2. بررسی ساختاری متن؛ 3. شالوده‌شکنی؛ 4. تأویل متن. نویسنده در هر فصل مفاهیم و کلیات آن را با استفاده از آرای اندیشمندان بزرگ آن حوزه شرح داده است. نویسنده عقیده دارد این کتاب درآمدی بر اندیشه زیباشناسیک مدرن است. گسترش دامنه بحث در هر فصل به‌گونه‌ای است که موضوع از نگاه یک یا چند اندیشمند برجسته همچون سوسور، یاکوبسن، باختین، بارت، اکو، فوکو، دریدا، لیوتار، هایدگر، فروید، گادامر، یاس، شلایرماخر و... تشریح می‌شود. برای توضیح و تبیین بیشتر مفاهیم گاه از مثال‌های فارسی همچون اشعار حافظ و حلاج بهره گرفته شده است تا درک مفاهیم برای خواننده فارسی‌زبان ساده‌تر شود. بخش نخست کتاب درباره تکامل تاریخی روش ساختاری پژوهش متون ادبی است. بحث با زبان‌شناسی سوسور و منطق پیرس آغاز شده و به شرح نظریه‌های ادبی اندیشگرانی چون شکلوفسکی، یاکوبسن، باختین، مورکاروفسکی، پروپ، یولس، برمون و گرماس انجامیده است. در بخش دوم، اندیشه‌های برترین نظریه‌پردازان ساختارگرا در سه دهه اخیر در زمینه‌ بررسی متن ادبی منعکس شده است؛ متفکرانی چون لوی‌استراوس، فوکو، بارت، تودورف، ژنت، کریستوا و اکو. بخش سوم، عهده‌دار بررسی روش شالوده‌شکنی متن است. این روش را دریدا پایه گذاشته است. نقد دریدا از متافیزیک، اندیشه‌های بلوم، سایر شالوده‌شکنان و نیز نظریه‌های ادبی فیلسوفان پسامدرنیست در این بخش آمده است. بخش پایانی کتاب، درباره‌ تکامل تاریخی و مباحث اصلی آیین هرمنوتیک است. از روش تأویل متون مقدس تا آخرین آثار نظریه‌پردازان مکتب دریافت متن، و نیز اندیشه‌های فروید، هوسرل، هایدگر، گادامر، هرش، ریکور،‌ آیزر و یاس درباره‌ تأویل متن در این بخش طرح شده است. علاوه بر بخش‌های اصلی کتاب، سه بخش دیگر به پایان کتاب افزوده شده است: سه پیوست، واژه‌نامه‌ای فرانسوی به انگلیسی و فارسی شامل کلماتی که در متن به‌کار برده شده‌اند. علاوه بر این، در پایان کتاب نمایه‌ نام‌ها و درونمایه‌ها درج شده است. منابع مباحث جدید چاپ دوم کتاب در بخشی با عنوان افزونه گرد آمده است. این منابع همه غیرفارسی و آثاری است که پس از چاپ اول کتاب منتشر شده‌ و یا به دست نویسنده رسیده‌ است. ارجاعات هر فصل در پایان آن با عنوان یادداشت‌ها ذکر شده است. در این یادداشت‌ها علاوه بر آنکه مطالبی برای درک بهتر متن نوشته شده تعدادی منابع نیز یادآوری شده است.

نام کتاب : ساختار و هرمنوتیک

نویسنده : بابک احمدی

ناشر : گام نو

سال نشر : 1380

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 135

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : این کتاب متن بازنویسی‌شده درس‌های بابک احمدی در تابستان 1380 برای دانشجویان دانشگاه صنعتی امیرکبیر است. موضوع این درس‌ها ساختارگرایی و هرمنوتیک است که در طول چند دهه اخیر موجب تحول‌های چشمگیری در بینش فلسفی علوم انسانی و نیز نظریه‌های هنری شده است. کتاب از یک پیشگفتار و پنج فصل (درس) تشکیل شده است: 1. پیشینه و زمینه ساختارگرایی؛ 2. مفاهیم بنیادین و سنجش ساختارگرایی؛ 3. پیشینه و زمینه هرمنوتیک؛ 4. مفاهیم بنیادین هرمنوتیک مدرن؛ 5. سنجش هرمنوتیک. در دو فصل نخست، تاریخچه ساختارگرایی و مفاهیم عمده و کلیدی آن از جمله ساختار، الگو، ذهن و... تبیین شده است. نویسنده در فصل سوم تاریخ هرمنوتیک را از نظر گذرانده و اذعان کرده که دیرینگی تاریخ تأویل (هرمنوتیک) به تاریخ شناخت و آفرینش معناها می‌رسد. در دو فصل بعد هرمنوتیک از دیدگاه نیچه، هایدگر، گادامر و ریکور مطالعه و کارآیی‌ها و ضعف‌های آن بیان شده است. نویسنده برای طرح این مباحث از منابع فارسی و لاتین بهره برده و در پایان بدان‌ها اشاره کرده است.

 

نام کتاب : ساخت‌گرایی، پساساخت‌گرایی و مطالعات ادبی

نویسنده : سوسور، و دیگران

مترجم : فرزان سجودی، و دیگران

ناشر : حوزه‌ی هنری

سال نشر : 1380

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 222

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : این اثر چهارده مقاله گردآوری شده است. انگیزه‌ی مؤلف از جمع‌آوری مقالات این بوده که معتبرترین متن‌های کلاسیک اندیشه‌ی ساخت‌گرایی و پساساخت‌گرایی را در اختیار خوانندگان قرار دهد و امکان ارجاع مستقیم به متون تأثیرگذار در روند تحولات و گسترش این دیدگاه نظری را فراهم آورد. ترتیب مقالات، تاریخی است و از سوسور آغاز و به دریدا ختم می‌شود. عنوان و موضوع مقالات بدین شرح است: 1. مبانی ساخت‌گرایی در زبان‌شناسی از فردینان‌دو سوسور: به مباحثی چون تعریف زبان در قوه‌ی نطق، ماهیت نشانه‌های زبانی، هستی‌های محسوس زبان و ... پرداخته است. 2. هنر به‌مثابه‌ی فن نوشته‌ی ویکتور شکلوفسکی: درخصوص تصویرگری در هنر است. 3. نقش زیبایی‌آفرینی، هنجار، ارزش، به‌مثابه‌ی واقعیت‌های اجتماعی اثر یان موکاروفسکی: موضوع این مقاله ویژگی‌های نشانه‌ای اثر هنری، ارزش‌های زیبایی‌شناختی و فرازیبایی‌شناختی اثر هنری و ... است. 4. زبان‌شناسی و شعرشناسی از رومن یاکوبسن: این جستار در پاسخ به این پرسش اساسی نوشته شده که چه عاملی پیام کلامی را به اثر هنری مبدل می‌سازد؟ 5. وجه غالب نوشته‌ی رومن یاکوبسن: مفهوم وجه غالب در نظر فرمالیست‌های روس را توصیف کرده است. 6. قطب‌های استعاره‌ و مجاز اثر رومن یاکوبسن: درباره‌ی تعامل و ارتباط کلمات با یکدیگر است که یا در کنار هم قرار می‌گیرند (محور همنشینی) و یا جایگزین هم می‌شوند (محور جانشینی). 7. واج‌شناسی، شعرشناسی و نشانه‌شناسی نوشته‌ی ریچارد برادفورد؛ 8. ساخت‌گرایی و نقد ادبی از ژرار ژنت؛ 9. تعریف شعرشناسی نوشته‌ی تزوتان تودورف؛ 10. علم در برابر ادبیات اثر رولان بارت؛ 11. مرگ مؤلف نوشته‌ی رولان بارت؛ 12. اس / زد اثر روزالیند کوارد و جان الیس؛ 13. دریدا و مفهوم نوشتار نوشته‌ی ریچارد هارلند؛ 14. ساختار، نشانه و بازی در گفتمان علوم انسانی از ژاک دریدا. بخش پایانی کتاب، نمایه است.

نام کتاب : سرگشتگی نشانه‌ها

نویسنده : بودیار، لیوتار، واتیمو، دلوز، هارت نگری، کریستوا، بلانشو، بارت، فوکو، گتاری، دریدا

مترجم : بابک احمدی، افشین جهاندیده، مانی حقیقی، صفیه روحی، مهدی سحابی، نیکو سرخوش، لیلی گلستان، مهران مهاجر،

گردآورنده : مانی حقیقی

مقدمه : مانی حقیقی

ناشر : نشر مرکز

سال نشر : 1374

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 368

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : پسامدرنیسم اغلب در مقام مکتبی فلسفی یا دوره‌ای از تاریخ معاصر معرفی می‌شود که تعریف و توصیفش به‌گونه‌ای پرهیزناپذیر یا فنی لازم، ناممکن است. این اصطلاح را یا در برابر مدرنیسم و یا در ادامه‌ی آن تعریف می‌کنند. مجموعه‌مقالات حاضر (سیزده مقاله) شامل مقالاتی است که در رد، قبول و یا نقد پست‌مدرنیسم نوشته شده‌ و در چهار بخش فراهم آمده است: 1. پسامدرنیته‌ یا مدرنیته‌ی خود‌آگاه؛ 2. سنجش فلسفی، حقیقت و وانمودن؛ 3. سنجش سیاسی: مشکل‌های نوین مبارزه؛ 4. سنجش متن: سوژه، مؤلف و معنا. در بخش پنجم گفت‌وگوهایی به‌چشم می‌خورد که با صاحب‌نظران نام‌برده در کتاب انجام شده است. در پایان کتاب، پیوست‌ها شامل کتاب‌نامه، برابر‌نامه‌ی واژگان و نمایه‌ی گزیده نام‌ها گردآمده است.

نام کتاب : سمبولیسم

نویسنده : چارلز چدویک

مترجم : مهدی سحابی

مقدمه : ناشر

ناشر : مرکزی

سال نشر : 1378

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 88

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 2

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : سمبولیسم در مفهوم عام آن، یعنی می‌توان پندارها و عواطف را در نمادهایی آشنا یا ناآشنا عینیت بخشید و به مخاطب اثر هنری انتقال داد. در تاریخ ادبیات، این اصطلاح با نام گروهی از شاعران برجسته‌ی فرانسه در نیمه‌ی دوم سده‌ی نوزدهم و اوایل بیستم پیوندخورده است؛ ازجمله بودلر، ورلن، رمبو، مالارمه و والری. این کتاب که از مجموعه‌ی مکتب‌ها، سبک‌ها و اصطلاح‌های ادبی و هنری است، در خلال بررسی شعر شاعران یادشده، به مهم‌ترین ویژگی‌های سمبولیسم، تاریخچه، مبانی نظری، عوامل پیدایی، تعریف و معنا، نمایندگان برجسته و تأثیرهای سبک و مکتب یاد‌شده اشاره کرده است

نام کتاب : سیر رمانتیسم در اروپا

نویسنده : مسعود جعفری جزی

ناشر : نشر مرکز

سال نشر : 1378

قطع : وزری

تعداد صفحات : 368

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

اطلاعات ساختاری : رمانتیسم در اصل پدیده‌ای اروپایی است که به سرزمین‌های دیگر نیز راه یافت و نهضتی جهانی شد. این مکتب حوزه‌‌های گوناگونی چون ادبیات، فلسفه، علوم اجتماعی و سیاسی، معماری، موسیقی، نقاشی، سینما و... را دربرمی‌گیرد. گویی رمانتیسم ملازم گذار از عصر کلاسیک به جهان مدرن است و همه‌ی جوامع در این گذار چنین تجربه‌ای را از سر گذرانده‌اند. در کتاب حاضر عمده‌ی توجه به سه بعد ادبی، اجتماعی و فلسفی - فکری رمانتیسم معطوف است. پس از گزارش سیر تاریخی این اصطلاح، تعریف آن و تمیز نحله‌ها و گرایش‌های گوناگون رمانتیک، زمینه‌های تاریخی، ادبی و اجتماعی پیدایش این مکتب و ابعاد فلسفی و اجتماعی آن بررسی شده است. درادامه، نویسنده بر سیر رمانتیسم در آلمان، فرانسه و انگلستان تمرکز کرده است. فصل‌های پایانی کتاب به وجوه مختلف جنبه‌ی ادبی رمانتیسم، افول آن، ارزیابی میراث آن و تأثیر پایدارش بر دوره‌های بعد اختصاص دارد. فصل‌ها به‌طور مشخص عنوان ندارند و تنها با شماره از یکدیگر جدا شده‌اند. فهرست منابع فارسی و عربی و انگلیسی، واژه‌نامه و نمایه‌ی موضوعی بخش‌های پایانی کتاب است.

نام کتاب : شالوده‌شکنی

نویسنده : کریستوفر نوریس

مترجم : پیام یزدانجو

ناشر : مرکز

سال نشر : 1385

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 333

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 1200

اطلاعات ساختاری : این کتاب ترجمه‌ی جدیدی از ویراست سوم انگلیسی آن است و با گذشت سال‌ها هنوز کتابی معتبر درباب اندیشه‌های ژاک دریدا محسوب می‌شود. شالوده‌شکنی نوعی نگاه به متن است که اهل ادبیات، نقد، فلسفه و سایر گفتمان‌ها با آن مواجه‌اند. این نگرش بیش از هر چیز نتیجه‌ی اندیشه‌های دریداست. عناوین فصول و مهم‌ترین موضوعات آن از این قرار است: فصل اول با عنوان "ریشه‌ها: ساختارگرایی و نقادی نو" به آرای کانت، سوسور و بارت در زمینه‌ی نقد نو و نقش ساختار در آن نظر دارد. فصل دوم "ژاک دریدا: ‌زبان علیه خود" نام دارد و به شالوده‌شکنی و نظریه‌های کسانی چون دومان و ... دراین‌باره پرداخته است. عنوان فصل سوم "از آوا تا متن: نقد دریدا بر فلسفه" است و بر پدیدارشناسی و ساختارگرایی تمرکز کرده است. فصل چهارم "نیچه: ‌فلسفه و شالوده‌شکنی" نام دارد و گزارشی از آرای نیچه در مقابل آرای افلاطون، هایدگر و ... است. فصل پنجم با عنوان "بین مارکس و نیچه: سیاست شالوده‌شکنی" آرای مارکس، هگل، نیچه، فوکو، سعید و دریدا را درباب ارتباط مارکسیسم با شالوده‌شکنی تحلیل کرده است. فصل ششم "ارتباط آمریکایی" است و تأثیر اندیشه‌ی دریدا را بر منتقدان آمریکایی منعکس کرده است. فصل هفتم با عنوان سازه‌های مخالف درواقع نتیجه‌گیری کتاب است. نویسنده در این فصل بر آرای مخالفان شالوده‌شکنی، مانند بلوم، کریگر، ویتگنشتاین و ... نگاهی افکنده است. مطالب پایانی کتاب، پس‌گفتار مؤلف بر ویراست‌های دوم و سوم، کتاب‌شناسی و نمایه‌ی نام‌هاست.

نام کتاب : شعر و اندیشه

نویسنده : داریوش آشوری

ناشر : نشر مرکز

سال نشر : 1377 (ویرایش دوم)

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 244

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : مجموعه‌ی شعر و اندیشه نخستین بار در سال 1373 منتشر شد و کتاب حاضر ویرایش دوم آن به‌اضافه‌ی هفت مقاله جدید است. آنچه در این مجموعه گرد آمده، مقاله‌هایی است در باب شعر و هنر و درنگی در ماهیت و ارتباطشان با اندیشه. عناوین برخی مقاله‌های مهم عبارت‌اند از: ‌شعر و اندیشه؛ نیما و نوآوری‌هایش؛ سپهری در سلوک شعر؛ ژان پل سارتر و ماهیت ادبیات؛ کرگدن کالبد‌شکافی یک رویداد؛‌ زیبایی هولناک بکت؛ صیاد لحظه‌ها و... نویسنده در این اثر نظرات خود را در باب شعر منعکس و آثار برخی شاعران و نویسندگان ایرانی و غیرایرانی را نقد و بررسی کرده است. تمام این فصول پس از دیباچه‌‌ی مؤلف آمده‌اند. کتاب فاقد فهرست و نمایه است.

نام کتاب : شعر، زبان و اندیشه‌ی رهایی

نویسنده : مارتین هایدگر

مترجم : عباس منوچهری

مقدمه : مترجم

ناشر : مولی

سال نشر : 1381

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 265

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2100

اطلاعات ساختاری : اندیشیدن-‌در-‌رهایی به‌معنای رویکردی به چیزهاست که با پرهیز از پیش‌داوری و اعمال منش تهاجمی، چیزها را در آنچه هستند آزاد می‌گذارد. در این‌گونه اندیشیدن، از منش استیلا‌جویانه در تأویل و تفسیر‌های رایج پرهیز می‌شود. هایدگر Gelassen heit را تفکر تأملی می‌نامد. این‌گونه تفکر از تعیین‌کنندگی اراده‌ی معطوف به قدرت فارغ است و به‌جای آن در معنای آنچه هست تأمل می‌کند. اندیشیدن-در-رهایی شامل روگشودن به آنچه در پیرامون ما "فی‌نفسه در حالت طبیعی خود هست" ‌می‌باشد. Gelassen heit یعنی رها گذاشتن، یعنی امکان خود ماندن و نه غیرخود شدن. محتویات این کتاب در هفت فصل فراهم آمده است: 1. عمارت سکونت فکرت؛ 2. چیز؛ 3. انسان شاعرانه سکنی می‌کند (بررسی شعری از هولرین)؛‌ 4. زبان (تعریفی جامع از زبان)؛ 5. منشأ اثر هنری (بررسی اثر هنری از نظر فلسفی)؛ 6. چرا شاعران (جایگاه شعر در جهان امروز)؛ 7. متفکر چونان شاعر (شعری از خود نویسنده). در مقدمه‌ی مترجم آرای ‌هایدگر، آثار هایدگر، درباره‌ی این ترجمه، میراث‌ هایدگر و زندگی‌نامه‌ی تصویری هایدگر بیان شده است. در پایان نیز واژه‌نامه‌ی فارسی، آلمانی و انگلیسی آمده است. کتاب فاقد نمایه یا فهرست دیگری است.

نام کتاب : شیوه‌نامه‌ی نقد ادبی

نویسنده : مریم مشرف

ناشر : سخن

سال نشر : 1385

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 208

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : روشمند کردن مطالعات ادبی شرط اساسی دستیابی به افق‌های روشن‌تر در این حوزه است. مطالب این اثر از کتابی به زبان انگلیسی ذکر شده است. از آنجا که مثال‌های کتاب از ادبیات انگلیسی است، برای مخاطب فارسی‌زبان مفید و ملموس نخواهد بود؛ به‌همین دلیل نگارنده با تکیه بر آن کتاب، مثال‌های روشن و مناسب از ادبیات فارسی برای هر بحث آورده و توضیحاتی نیز بر آن افزوده تا به‌صورتی مفهوم و آشنا با طبع ایرانیان درآید. هدف این کتاب درحقیقت آموزش روش است و شامل مقدمه، شش فصل، پیوست‌ها و ضمائم و کتاب‌نامه. عناوین فصل‌ها عبارت‌انداز: فصل اول: در جست‌و‌جوی درون‌مایه. در این فصل مؤلف درون‌مایه، چگونگی انتخاب روش در بررسی ادبی، تحلیل شعر و ... را تبیین کرده است. او در تشریح درون‌مایه، روش سه‌مرحله‌ای را اساس قرار داده است. این شیوه برای بررسی درون‌مایه‌ی آثار کارآمد است و به خواننده ایده‌ای کلی درباره‌ی موضوع اثر می‌دهد. فصل دوم: بررسی شخصیت: شخصیت در آثار ادبی و نمایشی را کاویده؛ برای نمونه شخصیت کلاریس در رمان "چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم" اثر زویا پیرزاد را شاهد مثال آورده است. فصل سوم: ساختار: تعریف ساختار، ‌ساختار اساسی در داستان، بررسی ساختار در داستان رستم و اسفندیار و ساختار شعر موضوعات این فصل است. فصل چهارم: سبک و تخیل: مؤلف کوشیده تا شیوه‌ی بررسی سبک نویسنده و شاعر را توضیح دهد. روش تجزیه و تحلیل سبک، آخر شاهنامه، ‌اخوان ثالث، تخیل، خسرو و شیرین نظامی گنجوی و تخیل در شعرهای غیرداستانی مباحثی است که در این فصل طرح شده است. فصل پنجم: طنز و طعن (آیرونی): آیرونی و انواع آن را توضیح داده است. فصل ششم: بسط دامنه‌ی بررسی: با معرفی سه روش 1. در لابه‌لای بحران‌های متن، 2. روشنگری متن‌ها در مقابل یکدیگر، 3. فراتر از صورت کلی متن، سعی کرده دامنه‌ی مطالعه‌ی ادبی را بسط دهد.

نام کتاب : شیوه‌های نقد ادبی

نویسنده : دیوید دیچز

مترجم : محمد تقی قیاسی، و غلامحسین یوسفی

مقدمه : نویسنده ، و غلامحسین یوسفی

ناشر : محمد علی علمی

سال نشر : 1366

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 637

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 4000

اطلاعات ساختاری : : دقت در مباحث این کتاب علاوه بر آنکه خواننده را با نظرگاه‌های مختلف در نقد ادبی آشنا می‌کند، چراغی نیز فرا راه علاقه‌مندان و منتقدان برمی‌افروزد؛ ضمن اینکه با نشان دادن آثار انتقادی صاحب‌نظران و سخن‌سنجان مشهور، به آنان می‌آموزد منظور از مواجهه با یک اثر ادبی چیست و طرز بیان موارد حسن و ضعف آن چگونه باید باشد. پس از پیشگفتار مترجم و مقدمه‌ی مؤلف، مطالب کتاب در سه فصل فراهم آمده است: 1. تحقیق فلسفی که بحث مبانی فلسفی نقد را از افلاطون آغاز می‌کند و پس از بیان اصول و پایه‌های نقد طی قرون متمادی به دوره‌ی جدید می‌رسد؛ 2. نقد عملی را با مقدمه‌ای کوتاه آغاز و بعد روش‌ها و متفکران نقد عملی را معرفی می‌کند و نمونه‌هایی از نقد عملی را ارائه می‌دهد؛ 3. نقد ادبی و دیگر رشته‌ها: در این فصل، نویسنده میان نقد ادبی و روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و فرهنگ پیوند برقرار کرده است. در پایان، دو فهرست درج شده است: فهرست اصطلاحات و برخی کلمات (که گویی مترجمان افزوده‌اند) و فهرست راهنما که نمایه‌ی موضوعی و اعلام به‌صورت ترکیبی است.

نام کتاب : صور خیال در شعر فارسی

نویسنده : محمدرضا شفیعی کدکنی

ناشر : آگاه

سال نشر : 1380

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 732

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 8

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : در این کتاب کوشش نگارنده بر آن است شعر فارسی را فقط از جنبه خاص بیان هنری آن، خارج از بحث کلمات و مضامین بررسی و با توجه به موازین نقد ادبی جدید و همچنین توجه به اصول عقاید علمای نقد و بلاغت اسلامی مطالعه کند. کتاب شامل دو بخش مجزاست: در بخش اول عناصر مهم خیال و خیال‌انگیزی به‌طور کلی معرفی شده است. نگارنده اظهار می‌کند آنچه در این فصل آمده بیشتر برای نشان دادن وجه تشابه میان طرز دید و نوع تصویرهای گویندگان دو زبان (عربی و فارسی) است. در بخش دوم، صور خیال به‌طور خاص در شعر فارسی از پیش از اسلام تا شعر قرن پنج هجری بررسی شده است. طولانی‌ترین فصل کتاب، صور خیال در شعر فردوسی است. فهرست تفصیلی در پایان ذکر شده، البته این فهرست تنها شامل مطالب بخش دوم است که از صفحه 373 کتاب آغاز می‌شود. نویسنده در بیان عقایدش از آرای بزرگان ادب جهان بهره گرفته و اغلب آثار مهم حوزه صور خیال را در ایران و خارج از ایران از زمان‌های قدیم تا کنون مطمح نظر داشته است. ارجاعات داخل متن به‌شکل پانوشت آمده است. در بخش دیگری، نویسنده اشعار عربی داخل متن را ترجمه کرده و این بخش، از چاپ سوم به‌بعد به کتاب اضافه شده است. عناوین فصول بخش اول بدین قرار است: تجربه شعری؛ عناصر معنوی شعر؛ محاکات و تخییل و خیال؛ تجدید نظری در شیوه بحث راجع به خیال و نقد آرای قدما درباره صور خیال؛ مرز حقیقت و مجاز؛ صور مجاز؛ انواع مجاز؛ استعاره؛ صور خیال در مباحث بدیع؛ اغراق و مبالغه؛ تشخیص؛ کتب قدما در باب صورخیال؛ ‌محور عمودی و محور افقی خیال؛ ‌هماهنگی تصویرها؛ تصویرهای تلفیقی و معانی مشترک؛ تأثیر ردیف در صور خیال؛ اسطوره‌ها در صور خیال؛ ‌حرکت و ایستایی در صور خیال؛ عنصر رنگ و مسئله حسامیزی؛ صبغه اشرافی صور خیال؛ ‌رنگ سیاهی تصویرهای غنایی؛ عناصر طبیعت در صور خیال؛ تأثیر صور خیال شاعران عرب. فهرست مطالب بخش دوم نیز بدین شرح است: بررسی صور خیال در انواع شعر فارسی؛ مراحل شعر فارسی از نظر صور خیال؛ خصایص عمومی صور خیال در شعر فارسی دوره اول؛ خصایص عمومی صور خیال در شعر فارسی دوره دوم؛ صور خیال در شعر رودکی؛ صور خیال در شعر دقیقی؛ صور خیال در شعر کسایی؛ صور خیال در شعر منجیک؛ صور خیال در شاهنامه؛‌ صور خیال در شعر عیوقی؛ خصایص عمومی صور خیال در شعر فارسی دوره سوم؛ صور خیال در شعر فرخی؛‌ صور خیال در شعر منوچهری؛‌ صور خیال در شعر عنصری؛ ‌صور خیال در شعر قطران تبریزی؛ ‌صور خیال در شعر ناصر خسرو؛ صور خیال در شعر فخرالدین اسعد گرگانی؛ خصایص عمومی صور خیال در شعر فارسی دوره چهارم؛ ‌صور خیال در شعر ابوالفرج رونی؛‌ صور خیال در شعر اسدی طوسی؛ صور خیال در دیوان معزی؛ صور خیال در شعر لامعی گرگانی؛ صور خیال در شعر ازرقی هروی.

نام کتاب : طنز

نویسنده : آرتور پلارد

مترجم : سعید سعیدپور

مقدمه : ناشر

ناشر : مرکز

سال نشر : 1381

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 104

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 2

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : موضوع بررسی این کتاب طنز، یکی از مقوله‌های مهم ادبیات است. نویسنده پس از نشان دادن جایگاه طنزپرداز در جامعه، نحوه‌ی نگرش طنزپرداز را به مسائل پیرامون خویش بررسی کرده است. در بخش بعد موضوعاتی که دست‌مایه‌ی طنزپردازی قرار می‌گیرند و شیوه‌ی رویکرد طنزپرداز به آن‌ها توصیف شده، سپس وجوه و طرق گوناگون طنز، از جمله روال طنزآمیز در رمان، استعاره‌ی طنزآمیز، مسخره‌بازی، شخصیت‌سازی، کاربرد واژه و نحو و بیان منظوم معرفی شده است. در بخش دیگری از کتاب اصطلاح‌هایی چون شوخی، استهزاء، کنایه، طعنه، فکاهی، مضحکه و ... و تفاوت‌های آن‌ها تبیین شده است. کتاب با بررسی ارتباط طنزپرداز و خواننده به پایان می‌رسد. گفتنی است که در سراسر کتاب نقل‌ قول‌هایی از متن‌های کلاسیک ادبیات انگلیسی و اروپا برای تفهیم مطلب ذکر شده است. در پایان، واژه‌نامه و نمایه آمده است.

 

نام کتاب : عمل نقد

نویسنده : کاترین بلری

مترجم : عباس مخبر

مقدمه : مترجم و ویراستار

ناشر : نشر مصر

سال نشر : 1379

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 208

محل نشر : تهران

اطلاعات ساختاری : این کتاب شش فصل دارد: 1. نقد و شعور متعارف؛ 2. نقد و معنا؛ 3. خطاب به سوژه (تابع،‌ فاعل، ‌شناسنده)؛ 4. متن استفهامی؛ 5. ساخت‌شکنی‌متن؛ 6. به‌سوی یک عمل انتقادی بارور. نویسنده در فصل اول نقد ادبی سنتی را به چالش کشیده و نشان داده است که برداشت مبتنی بر شعور متعارف هرچیز بدیهی و بی‌چون و چرا به‌نظر می‌رسد. در واقع محصول یک سخن، نظری ویژه است که در چارچوب زمان و مکانی خاص قرار می‌گیرد و نمی‌تواند مدعی اعتباری فراگیر یا کشف حقیقت باشد. در ادامه، نحله‌های جدید همچون نقد جدید، نقد کهن‌الگویی و نظریه دریافت را معرفی کرده است و نشان داده که این مکاتب ضمن داشتن نکات آموزنده نمی‌توانند راه‌حل مناسبی ارائه دهند. در بخش دیگر کتاب، تلاش شده است یک دیدگاه انتقادی جدید طرح شود و با در نظر گرفتن کار پشتیاز سوسور در عرصه‌ی زبان، از پیشرفت‌های بعدی در حوزه معنا‌شناسی نظریه مارکسیستی و روان‌کاوی بهره ‌گیرد. در این بخش تلفیقی از نظرات بارت، ماشری، لاکان و دریدا مشاهده می‌شود. اگرچه نویسنده بر دشواری تلفیق این نظرات آگاه است، این کار را برای هر گونه پیشرفت در عرصه نقد ادبی ضروری می‌داند. یادداشت‌های هر فصل در پایان کتاب آمده است. مراجع و منابع کتاب انگلیسی هستند و نمایه موضوعی پایان‌بخش آن است.

نام کتاب : عمل نقد

نویسنده : کاترین بلزی

مترجم : عباس مخبر

ناشر : قصه

سال نشر : 1379

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 208

محل نشر : تهران

تیراژ : 3300

اطلاعات ساختاری : مجموعه‌ی نام‌برده با موضوع نقد ادبی سعی دارد نظریه‌های مختلف و انواع نقد را به خواننده بشناساند. این اثر شامل فهرست مطالب، پیش‌گفتار مترجم، پیش‌گفتار ویراستار ارشد، شش فصل و چند فهرست پایانی است. فصل اول با عنوان نقد و شعور متعارف، به نقد جدید و آرای نروتوپ فرای در مورد آن و نیز بحث واقع‌گرایی نمودی و تعامل انواع نقد با شعور متعارف (خرد جمعی) پرداخته است. فصل دوم نقد و معنا نام دارد و درباره‌ی زبان‌شناسی بعد از سوسور است. فصل سوم با عنوان خطاب به سوژه، درباره‌ی ارتباط متون با ایدئولوژی‌هاست. فصل چهارم متن استفهامی نام دارد و به فاعل یا من گوینده و من گفتار اختصاص دارد. فصل پنجم ساخت‌شکنی متن است و بیشتر به آرای بارت نظر دارد. فصل ششم با عنوان به‌سوی یک عمل انتقادی‌باور، به خواننده و جایگاه و اهمیت وی توجه کرده است. یادداشت‌ها، منابع برای مطالعه‌ی بیشتر و نمایه، قسمت‌های پایانی کتاب است.

نام کتاب : فرهنگ اندیشه‌ی انتقادی از روشنگری تا پسامدرنیته

مترجم : پیام‌ یزدانجو

گردآورنده : مایکل پین

ناشر : مرکز

سال نشر : 1382

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 930

محل نشر : تهران

تیراژ : 1500

اطلاعات ساختاری : این فرهنگ راه‌نمای آسان‌یاب آرای معاصر در حوزه‌های بینارشته‌ای نظریه‌ی فرهنگی و انتقادی است؛ حوزه‌هایی که حاصل تعاملات موجود میان سنت‌های فکری زبان‌شناسانه، ادبی، انسان‌شناسانه، فلسفی، سیاسی و تاریخی‌اند. در این میان، نظریه‌های ساختارگرایی، پساساختارگرایی، فمینیسم، هرمنوتیک، روان‌کاوی، مارکسیسم و فرمالیسم تأثیر و برجستگی بیشتری در مدخل‌ها داشته‌اند. 120 تن از استادان رشته‌های مختلف از سراسر جهان در تألیف این فرهنگ نقش داشته‌اند. این کتاب شامل بخش‌های زیر است: فهرست مطالب، نمایه‌ی مدخل‌ها، شناسنامه‌ی مؤلفان، یادداشت مترجم، یادداشت ویراستار، مدخل‌ها، کتاب‌نامه و واژه‌نامه. این فرهنگ به‌صورت الفبایی تنظیم شده و طول مدخل‌های آن با توجه به دامنه‌ی کاربرد کنونی آن‌ها از سوی نظریه‌‌پردازان فرهنگی و انتقادی و یا دشواری و پیچیدگی آن‌ها متفاوت است. برخی از مدخل‌های این فرهنگ عبارت‌انداز: تحلیل محتوا، سبک، سوسور، فلسفه‌ی علم، گریس، محتوای بارز، ‌مطالعات سینمایی، مکتب ژنو، نظام، نوشتار، هاله و... . در پایان هر مدخل نویسنده‌ی آن و منابعی برای مطالعه‌ی بیشتر معرفی شده‌ است.

نام کتاب : کلاسیسزم

نویسنده : دمینیک سکرتان

مترجم : حسن افشار

مصحح : جان جامپ

ناشر : نشر مرکز

سال نشر : 1380

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 112

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 2

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : ناشر در مقدمه کتاب می‌گوید این اثر یکی از سی کتاب مستقل از مجموعه The Critical Idiom است. این کتاب‌ها درباره مکتب‌های ادبی، انواع ادبی و ویژگی‌های سبکی نوشته شده‌اند. در هر کتاب کوشش شده درباره تاریخچه مبانی نظری، عوامل پیدایی، تعریف و معنا، ویژگی‌ها، نمایندگان برجسته و تأثیرهای سبک ‌و مکتب یاد‌شده توضیحاتی داده و نمونه‌هایی آشکار و کافی از آثار آن مکتب در خلال مطلب گنجانده شود. کتاب با مقدمه چند‌صفحه‌ای درمورد کلاسیزم آغاز شده و نویسنده اذعان کرده که یافتن تعریف مشخص و واضح از میان نوشته‌ها در مورد یک مکتب ادبی کاری دشوار و پردردسر است. درادامه عناوین فصول بدین شرح آمده است: رنسانس ایتالیایی، یونان و روم، انگلستان تا پیش از احیای سلطنت، رنسانس در فرانسه، کلاسیزم فرانسوی: نقطه اوج، احیای سلطنت و کلاسیزم آگوستی، مقداری نظریه کلاسیک و کلاسیزم در آلمان، مؤخره. درتمام این فصول سیر حرکت کلاسیزم از آغاز تا پایان نشان داده شده است. در پایان کتاب، واژه‌نامه فارسی- انگلیسی، کتاب‌نامه و نام‌نامه آمده است. ارجاعات متن هم در پانوشت ذکر شده است.

نام کتاب : کلیات زیبا‌شناسی

نویسنده : بندتو کروچه

مترجم : فؤاد روحانی

مقدمه : مترجم

ناشر : علمی و فرهنگی

سال نشر : 1381

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 378

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 5

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : موضوع کتاب، زیبایی‌شناسی در هند است. مقدمه‌ی مترجم فصل جامعی در شناسایی کروچه و افکارش و نیز علل نگارش کتاب است. محتویات کتاب ذیل این شش فصل فراهم آمده است: 1. هنر چیست؟ هنر را تعریف می‌کند و در نهایت آن را شهود می‌خواند؛2. قضاوت‌های نسنجیده در اطراف هنر؛ 3. مقام هنر در روح و جامعه‌ی بشری؛ 4. انتقاد و تاریخ هنر؛ 5. آ غاز و دوره‌ها و مشخصات تاریخ زیباشناسی؛ 6. صفت کلیت بیان هنری. از نکات قابل‌توجه در این کتاب یکی به‌چالش کشیدن نظریه‌ای است که مدعی است زیباشناسی علمی جدید می‌باشد و دیگری کلی دانستن هنر و صفت کلیت بخشیدن به آن. کتاب فاقد هر نوع فهرست است فقط مترجم در پایان واژگان کلیدی را توضیح داده است.

نام کتاب : گرایش‌های فلسفی در نقد ادبی

نویسنده : سعید عدنان

مترجم : نصرالله امامی

ناشر : دانشگاه شهید چمران اهواز

سال نشر : 1376

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 185

محل نشر : اهواز

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : موضوع کتاب، نقد ادبی و تاریخ نقد در میان منتقدان اسلامی است. فصل‌بندی کتاب نامشخص است و نمی‌توان فهرستی از عناوین فصول ارائه داد. نگارنده نخست به زمینه‌های فلسفی نقد پرداخته، سپس نظریات ارسطو را برجسته کرده است. در ادامه، با بیان مقدمه‌ای تاریخی، اندیشمندان نقد و فلسفه جهان اسلام را نام برده است: جاحظ، ابن‌قتیبه، ابن‌طباطبا، قدامه‌بن‌جعفر، آمدی، باقلانی، فارابی، ابن‌سینا، مسکویه، غزالی و ابن‌رشد. در فصل پایانی نیز نتیجه‌گیری و خلاصه‌ای از مطالب بازگوشده به‌چشم می‌خورد. مترجم کتاب نیز در فصلی جداگانه به‌اختصار مطالبی درباره هر یک از دانشمندان نقد و فلسفه بیان کرده است. در پایان کتاب فهرست منابع و راهنما مشاهده می‌شود.

نام کتاب : گفتاری درباره‌ی نقد

نویسنده : گراهام هوف

مترجم : نسرین پروینی

ناشر : امیرکبیر

سال نشر : 1365

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 215

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3300

اطلاعات ساختاری : اظهار‌نظرهای گوناگون در زمینه‌ی نقد ادبیات، دریافت فهم درست آن را در روزگار ما تا حدودی دشوار کرده است. مؤلف کتاب متعقد است کتابش را به‌منظور رفع این دشواری نوشته است. دو بخش کتاب هر کدام شامل تعداد زیادی فصل هستند؛ برخی عناوین فصول بدین شرح است: محدوده‌های نقد، نظریه‌ی صوری، نظریه‌ی اخلاقی، محاکات نظریه‌ی انواع، رمان و تاریخ، سمبولیسم، ماهیت استدلال در نقد، اسطوره و صورت نوعیه و تمثیل. در مجموع، کتاب به دو سؤال پاسخ داده است: ادبیات چیست و چگونه است؟ برای پاسخ به این دو سؤال، نخست آرا و نظرات برجسته را در حوزه‌ی نقد بازگو کرده سپس با تمرکز بر اصول نظریه‌ها، ماهیت ادبیات را ‌شناسانده است. در پایان، فهرست اعلام و لغت‌نامه‌ی فارسی به انگلیسی آمده است.

نام کتاب : گفتمان نقد

نویسنده : حسین پاینده

ناشر : روزنگار

سال نشر : 1382

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 404

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : کتاب حاضر شامل مقالاتی است که هریک از آن‌ها رهیافتی در نقد ادبی مدرن یا مفاهیمی از نظریه‌ی ادبی مدرن را تبیین می‌کند و یا در نقد عملی اثر ادبی به کار می‌گیرد. از اهداف مؤلف در نگارش کتاب، تأکید برماهیت نظام‌مند نقد و اتکای آن بر نظریه‌ی ادبی است. همچنین در این مقالات سعی شده است خصلت بین‌رشته‌ای نقد ادبی برجسته شود. بسیاری از اصول و روش‌های نقد ادبی در دوره‌ی مدرن از سایر علوم انسانی وام گرفته شده‌اند و پیدایش رهیافت‌هایی از قبیل نقد روانکاوانه، نقد پدیدار‌شناسانه، نقد جامعه‌شناسانه، نقد ساختارگرایانه و امثال آن‌ها بر سرشت تأثیرپذیرنده‌ی نقد در زمانه‌ی ما دلالت می‌کند. به‌همین سبب در کتاب حاضر، هیچ گفتمان نقادانه‌ی خاصی بر سایر گفتمان‌های نقد ادبی برتری داده نشده است. در این مقالات هم از رهیافت فمینیستی برای خوانش متون ادبی بهره گرفته شده و هم از رهیافت‌های روانکاوانه، فرمالیستی و غیره. با این امید که پیکره‌بندی کتاب بتواند ماهیت دموکراتیک نقد ادبی را -که به تأسی از روح زمانه‌ی ما از نکته‌گرایی و چندصدایی بودن آن ناشی می‌شود- به‌وجهی شایسته نشان دهد. فرمالیسم، نقد روانکاوانه، پسامدرنیسم، فمینیسم و مطالعات فرهنگی از مباحث کتاب حاضر است. برخی از آثاری که در این کتاب از آن‌ها قرائت نقادانه صورت گرفته عبارت‌انداز: رمان‌های جزیره‌ی سرگردانی و ساربان سرگردان، داستان‌های کوتاه بچه‌ی مردم اثرجلال آل‌احمد و زنی که مردش را گم کرده بود اثر صادق هدایت، شعر دریا سروده‌ی شفیعی کدکنی، اشعاری از سهراب سپهری و آثاری از برخی داستان‌نویسان و شاعران و نمایش‌نامه‌نگاران غیرایرانی. در بخش ضمائم برخی آثار نقدشده گردآمده است. کتاب با نمایه‌ی موضوعی و اعلام پایان پذیرفته است.

نام کتاب : لذت متن

نویسنده : رولان بارت

مترجم : پیام یزدانجو

مقدمه : مترجم

ناشر : نشر مرکز

سال نشر : 1382

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 96

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 1800

اطلاعات ساختاری : رولان بارت یکی از شکوفاترین استعدادهای ادبی و شخصیت‌های برجسته‌ در جمع منتقدان فرهنگی معاصر است. بارت در دامنه‌ی چشمگیری از عرصه‌های ادبیات، فلسفه و هنر پژوهش کرده و آثارش در پیدایش بسیاری از مفاهیم بنیادین اندیشه‌ی امروز نقشی سرنوشت‌ساز ایفا کرده‌ است. لذت متن کتابی گزین‌گویانه و قطعه‌پردازانه است که اوج و عصاره‌ی تأملات بارت در باب ادبیات و نظریه‌ی ادبی به‌شمار می‌رود. این کتاب که اکنون به‌صورت متنی کلاسیک در مطالعات ادبی در آمده، بیش از آنکه متنی منتقدانه باشد نوشتاری خلاقانه است که خواننده را به کسب لذت و کشف سرخوشی فرا می‌خواند. کتاب با یک واژه‌نامه و نمایه‌ی‌ نام‌ها پایان یافته است.

نام کتاب : لکان، دریدا، کریستوا

نویسنده : مایکل پین

مترجم : پیام یزدانجو

ناشر : مرکز

سال نشر : 1380

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 386

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : لکان، دریدا و کریستوا، سه نظریه‌پردازی هستند که تأکید بر زبان، از ویژگی‌های نظریات آن‌ها محسوب می‌شود. با وجود این همگرایی کلی، در نظریه‌های آن‌ها تفاوت‌های عمده‌ای وجود دارد. هدف اصلی کتاب یادشده این است که با ارائه‌ی خوانشی کمابیش بی‌طرفانه، به خوانندگان کمک کند تا لایه‌های متنی را آشکارا دریابند. بخش‌های مختلف کتاب از آغاز تا انجام بدین ترتیب است: فهرست مطالب، یادداشت مترجم، کوته‌نوشت‌ها (ارجاعات متون فروید)، پنج فصل، واژه‌نامه و نمایه‌ی نام‌‌ها. فصل اول، سرآغازهای نظری نام دارد و نگاهی مقدماتی و اجمالی به آرای لکان، دریدا و کریستوا افکنده است. فصل دوم به لکان اختصاص دارد. در این فصل مقالات و سایر نوشته‌های لکان تحلیل و بررسی شده است. مؤلف در فصل سوم به دریدا و آثارش نظر دارد و مقاله‌ی "گراماتولوژی" او را توصیف کرده است. فصل چهارم درباره‌ی کریستوا و یکی از آثار وی با عنوان "انقلاب در زبان شاعرانه" است. فصل پنجم خوانش نقاشی‌ها نام دارد. لکان، ‌دریدا و کریستوا متون مهمی درباره‌ی نقاشی نوشته‌اند که در این فصل به آن‌ها اشاره شده است. ارجاعات و توضیحات در این کتاب به‌صورت پی‌نوشت آمده است. واژه‌نامه‌ی فارسی‌- انگلیسی و انگلیسی‌- فارسی و نمایه‌ی نام‌ها در پایان کتاب درج شده است.

نام کتاب : مبانی نقدادبی

نویسنده : ویلودگرین، ارل یبر، لی مورگان، جان ویلینگهم

مترجم : فرزانه طاهری

مصحح : هوشنگ گلشیری

ناشر : نیلوفر

سال نشر : 1376

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 360

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3300

اطلاعات ساختاری : حتی منتقدی حرفه‌ای همچون ساموئل جانسون در کتاب زندگی‌گری معتقد است که واکنش مقدم بر نقد معیار نهایی ارزش ادبی هر اثر است و شاید به‌همین دلیل نویسندگان این اثر عنوان "واکنش مقدم بر نقد" را برای مقدمه‌ی کتاب برگزیده‌اند. مهم‌ترین مباحث کتاب در بخش‌های مختلف بدین شرح است: 1. شیوه‌های سنتی: مجموعه دیدگاه‌هایی که عموماً آن‌ها را سنتی می‌دانند؛ ازقبیل زندگینامه‌ای، تاریخی، اخلاقی و فلسفی، همراه با توجه به مسائل متن، نوع و صناعت کهن و معتبر کلیدی تفسیری. در این فصل مزایا و محدودیت‌های این شیوه‌ها ذکر شده است. 2. شکل‌مدارانه: در این بخش شیوه‌ی شکل‌مدارانه بیش از همه با نقد نو مرتبط دانسته شده است. 3. شیوه‌ی روان‌شناختی: بررسی روان‌شناسی در ادبیات است. 4. شیوه‌های مبتنی بر اسطوره‌شناسی و کهن‌الگوها: به قلمرو انگاره‌های کهن‌الگویی یونگی و اسطوره‌های فرهنگی وارد شده است که در ادبیات متجلی شده‌اند. 5. شیوه‌ی نهایی: کاربرد فرهیخته‌ی چندین شیوه‌ی قبلی به‌گونه‌ای درآمیخته و توسعه‌یافته درقالب دیدگاهی دیگر که درک انگاره‌های تصویر، استعاره و نماد را عمق بیشتری می‌بخشد. 6. سایر شیوه‌ها: به بررسی یازده شیوه‌ی مختلف اختصاص دارد که اغلب آن‌ها تحولات اخیر اروپا را منعکس می‌کنند؛ همچون نقد ارسطویی (به‌همراه مکتب شیکاگو)، نقد فمینیستی، نقد انواع، تاریخ اندیشه‌ها، شیوه‌ی زبان‌شناختی، شیوه‌ی پدیدارشناختی (نقد هشیاری)، شیوه‌ی معانی و بیانی، شیوه‌‌ی جامعه‌شناختی (از جمله نقد مارکسیستی)، منبع‌پژوهی و شیوه‌های وابسته (تکوینی)، شیوه‌ی ساختارگرایانه، شیوه‌ی سبک‌شناختی. پس از بخش‌های اصلی کتاب پیگفتار آمده که حاوی نتیجه‌گیری و خلاصه‌ی مطالب کتاب است؛ درادامه پیوست‌ها: "به معشوق عشوه‌سازش" اثر اندرو مارول (اصل و ترجمه‌ی فارسی) و "گودمن براون جوان" اثر ناثانیل هاوشورن ترجمه‌ی احمد گلشیری به‌چشم می‌خورد. فرهنگ اصطلاحات، کتاب‌نامه، واژه‌نامه و نمایه پایان‌بخش کتاب است.

نام کتاب : مبانی و روش‌های نقد ادبی

نویسنده : نصرالله امامی

ناشر : جامی

سال نشر : 1377

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 232

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2500

اطلاعات ساختاری : طرح دوباره و شاید چندباره‌ی کلیات و مبانی نقد ادبی و پیوند آن با ادبیات فارسی موضوع کتاب است. مباحث اثر حاضر ذیل این عناوین طرح شده است: 1. کلیات؛ 2. نقد ادبی در ایران (نقد در ایران را به سه دسته تقسیم می‌کند: نقد تذکره‌ها مثل لباب‌الالباب، نقد ادیبان مثل چهار مقاله و نقد شاعران)؛ 3. نقد ادبی در ادبیات عربی: دوره‌های نقد از عصر جاهلی تا معاصر؛ 4. نقد ادبی در یونان باستان و غرب: تاریخ نقد در غرب از افلاطون تا نقد جدید در آمریکا؛ 5. نقد متون یا نقد متن‌شناختی: نقد آثار قدیمی؛ 6. نقد اخلاقی؛ 7. نقد روان‌شناختی؛ 8. نقد تاریخی- زندگی‌نامه‌ای؛ 9. صورت‌گرایی؛ 10. نقد اسطوره‌ای. به‌دلیل کم‌بودن حجم کتاب، مطالب آن کلی و به‌اختصار بیان شده‌ است. وجود مثال‌ها و نمونه‌های فارسی و ایجاد ارتباط با نقد و ادبیات از ویژگی‌های کتاب است. یادداشت‌ها و اشارات هر فصل در پایان آن ذکرشده است. در پایان هر فصل، پنج تا ده نمونه از آثار ادبیات فارسی بر اساس نوع نقد طرح‌شده در آن فصل، تحلیل و بررسی شده است.

نام کتاب : مدرنیته و بحران

نویسنده : هوشنگ ماهرویان

ناشر : نشر اختران

سال نشر : 1383

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 128

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 1650

اطلاعات ساختاری : نویسنده‌ی این اثر ذیل چهار گفتار، مدرنیته و سیر آن را در ادبیات فارسی بیان کرده است. عناوین این چهار گفتار بدین شرح است: 1. خرد و تفرد دو دستاورد عمده‌ی مدرنیته؛ 2. نیما رویکرد چهارم به مدرنیته؛ 3. خوانش ری را؛ 4. پایان متافیزیک یا شورش علیه عقل. مؤلف نخست مدرنیته را با خوانش‌های مختلف تبیین، آن‌گاه جایگاه آن را در ادبیات فارسی، به‌ویژه شعر بررسی کرده است. از آنجا که نویسنده سعی داشته با نگاهی فلسفی دریچه‌های نو برای بازخوانی شعر فارسی بگشاید، این اثر در حوزه‌ی نقد ادبی جای می‌گیرد. این اثر با زبانی ساده، روان و قابل‌فهم نوشته شده است؛ چنان‌که هر خواننده‌ای می‌تواند با آن ارتباط برقرار کند. کتاب فاقد نمایه و یا هر فهرست دیگری است.

نام کتاب : معنی زیبایی

نویسنده : اریک نیوتن

مترجم : پرویز مرزبان

ناشر : علمی و فرهنگی

سال نشر : 1381

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 276

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 5

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : موضوع کتاب، تبیین مفهوم زیبایی است و مطالب آن در دوازده فصل فراهم آمده است. عناوین فصل‌ها و موضوعات آن‌ها بدین شرح است: 1. پیشگفتار: نگارنده با طرح این سؤال که زیبایی چیست و معیار تشخیص آن کدام است، بحث اصلی کتاب را آغازیده و در فصل‌های بعدی آن را بسط داده است. 2. طبیعت: نویسنده سعی دارد در این فصل ارتباط طبیعت را با درک و تعریف زیبایی روشن سازد. 3. تداعی: خلاصه مطالب این فصل بدین شرح است که آنچه در نظر ما زیبایی را می‌سازد، زیبایی به‌همراه تداعی‌های آن است. 4. هنر: در این فصل تحولات ذوق و زیبایی در طول تاریخ شرح داده شده است. 5. واسطه‌های هنری: ابزار خلق آثار هنری موضوع مورد بحث این بخش است. 6. پرده زفاف روحی کاترین قدیس: مؤلف در این فصل نقاشی ورونزنه را برمبنای گفته‌های فصل‌های پیشین تفسیر کرده است. 7. معجون هنری: تفاوت واقعیت و اقتباس آن در هنر مطلبی است که در این فصل بر آن تأکید شده است. 8. ذوق؛ 9. ذوق سلیم؛ 10. ارتباط ذوق سلیم با هنر معاصر: محور بحث این سه فصل شناسایی اصلی‌ترین معیار زیبایی است. 11. صورت و معنا یا قالب و مضمون: نگارنده معنا را برتر از صورت دانسته و مباحث این فصل را به اثبات این امر اختصاص داده است. 12. تعریف‌های برخی واژه‌های کلیدی در این فصل آمده است. کتاب فاقد فهرست منابع است و تنها تعدادی تصویر مرتبط با بحث‌های کتاب به آن ضمیمه شده است.

نام کتاب : معنی هنر

نویسنده : هربرت ادوارد رید

مترجم : نجف دریا‌بندری

ناشر : علمی و فرهنگی

سال نشر : 1381

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 246

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 8

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : محور بحث کتاب، تاریخ هنر و زیبایی‌شناسی و در اصل سلسله‌مقاله‌های است که سرهربرت در سال 1931م. برای مجله لیسنه نوشته و سپس آن‌ها را در قالب کتاب منتشر کرده است. فهرست کتاب شکل خاصی دارد؛ بدین‌گونه‌که مباحث در داخل‌کتاب به سه بخش و در فهرست مطالب به نه بخش تقسیم شده است. عناوینی که در فهرست مطالب آمده در متن کتاب به‌چشم نمی‌خورد. اثر حاضر علاوه بر آنکه مباحث زیبایی‌شناسی را به‌طور کلی بیان کرده، برخی مکتب‌ها و هنر بعضی سرزمین‌ها را نیز مطمح نظر داشته است. در پایان واژه‌نامه و نمایه موضوعی گردآوری شده است.

 

نام کتاب : مقالات نقد ادبی

نویسنده : شارل بودلر

مترجم : مرجان بریمانی

ناشر : مترجم

سال نشر : 1372

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 133

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : بودلر در سال 1821م. در پاریس متولد شد. پدرش به مطالعه و نقاشی علاقه‌مند بود و او را از نخستین سال‌های زندگی با کتاب آشنا کرد. بودلر تحصیلات دانشگاهی نداشت؛ اما در نتیجه‌ی مطالعات فراوان مقالاتی در نقد شعرا و نویسندگان اروپا نوشت که در این مجموعه مقالات گردآوری شده‌ است. عناوین مقالات این اثر بدین شرح است: 1. تئوفیل گوتیه؛ 2. پتروس بورل؛ 3. تئودور دوبانویل؛ 4. یی‌یر دویون؛ 5. کونت دولیل؛ 6. بینوایان؛ 7. ویکتور هوگو؛ 8. مادام بواری؛ 9. تحول در فرهنگستان؛ 10. با وجود واقع‌گرایی؛ 11. داستان‌های کوتاه شانفلوری؛ 12. شهدای مضحک. در هر مقاله نخست با مقدمه‌ای کوتاه وارد بحث اصلی شده، سپس موضوع مورد بحث را دستمایه‌ای برای اظهار نظرهای خود قرار داده است. کتاب فاقد هر گونه فهرست یا نمایه است.

نام کتاب : مکتب‌های ادبی

نویسنده : رضا سیدحسینی

ناشر : نگاه

سال نشر : 1381

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 1209

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 11

تیراژ : 4000

اطلاعات ساختاری : موضوع کتاب، بررسی تاریخ و نقد ادبیات از طریق معرفی مکاتب مهم ادبی جهان است. کتاب شانزده فصل دارد و هر فصل به معرفی یک مکتب: ‌باروک، کلاسیسم، رومانتیسم، رئالیسم و ناتورالیسم نظر دارد. عناوین فصول جلد دوم نیز بدین ترتیب است: تولد ادبیات جدید؛ سمبولیسم؛ مکتب‌هایی که از سمبولیسم جدا شدند یا با آن مقابله کردند؛ تحول مکتب‌ها در روسیه؛ اکسپرسیونیسم؛ کوبیسم؛ دادائیسم، اگزیستانسیالیسم؛ تئاتر نو؛ دگردیسی رمان؛ پایان سخن؛ دعوت آغازی دیگر است. هر فصل با بیان چگونگی پیدایش مکتب مورد بحث آغاز می‌شود و در ادامه اصول و پایه‌های آن مکتب و سیر تحول آن شرح داده شده است. پایان‌بخش هر فصل، نمونه‌هایی از آثار ادبی آن مکتب است. چاپ اول کتاب در یک جلد در سال 1334 منتشر شد و انگیزه اصلی نویسنده، معرفی مکاتب ادبی جهان به فارسی‌زبانان بود. در سال 1366 کتاب با تغییرات و اضافات عمده تجدید ‌چاپ شد و در این چاپ نویسنده به خوانندگان نوید داد که این اثر در چاپ بعدی تحول اساسی خواهد یافت. در سال 1371 این وعده محقق شد و کتاب در دو جلد مفصل با نام مکتب‌های ادبی منتشر شد. نویسنده در چاپ جدید منابع کار خود را چنین معرفی کرده است:

1- Encycloneaia universali

2- Dictionnaire Historiaue Thematigue et technigue des litteratures larausse

3- Histoire des litteratares T.2 (Encyclonedie de la pleiade).l

نویسنده در موارد استثنایی از جمله در مورد سورئالیسم به منابع دیگر مراجعه کرده است. در متن اثر گاه نویسنده توضیحاتی در پاورقی ذکر می‌کند. از میان فصل‌های کتاب، رئالیسم در جلد اول (124 صفحه) و سورئالیسم در جلد دوم (180 صفحه) بلندتر از سایر فصول است. کوتاه‌ترین فصل دو جلد نیز کوبیسم (بیست صفحه‌) است. پایان‌بخش کتاب نمایه، شامل اعلام، مکتب‌ها و فهرست راهنمای موضوعی است.

 

نام کتاب : منطق گفت‌وگویی میخائیل باختین

نویسنده : تزوتان تودروف

مترجم : داریوش کریمی

ناشر : مرکز

سال نشر : 1377

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 223

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : باختین از بزرگ‌ترین و اثرگذارترین نظریه‌‌پردازان ادبی شوروی در قرن بیستم به‌شمار می‌رود. ازاین‌رو، نویسنده‌ی کتاب -که خود نیز از نظریه‌پردازان نامی ادبیات است- بخش‌هایی از آثار باختین را گزینش و آن‌ها را شرح و تحلیل کرده است تا دستیابی به آرای دشواریاب باختین را برای خواننده آسان کند. کتاب حاضر شامل فهرست مطالب، پیش‌گفتار، هفت فصل، واژه‌نامه و فهرست آثار باختین است. گزارشی کوتاه از عناوین و موضوع فصول بدین شرح است: موضوع فصل اول زندگی‌نامه‌ی باختین است. فصل دوم معرفت‌شناسی علوم انسانی نام دارد و به تفاوت‌های موضوع و روش در علوم طبیعی با علوم انسانی، اهمیت‌ متن و شیوه‌های برخورد با آن در علوم انسانی پرداخته است. در فصل سوم با عنوان گزینش‌های اساسی، نظریه‌های باختین درباره‌ی روان‌شناسی، زبان‌شناسی و مطالعات ادبی تحلیل شده است. فصل چهارم، نظریه‌ی گفتار نام دارد و دو نظریه‌ی گفتار باختین را تفسیر کرده است. فصل پنجم به آرای باختین درباره‌ی بینامتنیت اختصاص دارد. فصل ششم تاریخ ادبیات نام دارد و درخصوص انواع ادبی و به ویژه رمان سخن می‌گوید. فصل هفتم با عنوان انسان‌شناسی فلسفی، درباره‌ی برخی آرای باختین است که نشان از تحول نظریات او در دهه‌ی سوم دارد و محور آن دیگربودگی است. پایان‌بخش کتاب واژه‌نامه و فهرست آثار باختین می‌باشد.

نام کتاب : موسیقی شعر

نویسنده : محمدرضا شفیعی کدکنی

ناشر : آگاه

سال نشر : 1376

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 679

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 5

تیراژ : 3300

اطلاعات ساختاری : این کتاب می‌کوشد از منظری انتقادی مبانی جمال‌شناسی شعر فارسی را در حوزه شناخت و صورت‌ها و موسیقی شعر بررسی کند. چاپ اول آن به‌صورتی ناقص و شتابزده در 1358ه. ش منتشر شد. در چاپ دوم (1365ه. ش) فصولی بر آن افزوده شد. مؤلف معتقد است بخش‌های افزوده‌شده ارزشمند‌تر از سایر بخش‌هاست. در قسمتی از کتاب با عنوان "تحریر محل نزاع (به‌جای مقدمه)" نویسنده ویژگی‌های کتاب و معایب اصلی آن و اندیشه‌های کلی حاکم بر اثر را به‌صراحت بیان کرده است. از آنجا که نویسنده توجه ویژه‌ای به فرمالیسم دارد، کتاب با گرایش‌های فرمالیستی نوشته شده تا آنجا که تمام شاعران بزرگ را در شعرهای موفقشان فرمالیست می‌داند. کتاب شش فصل دارد. فصل‌ها عنوانی ندارند و فقط با شماره با یکدیگر متمایز شده‌اند. تعداد صفحات فصول متفاوت است؛ کوتاه‌ترین فصل 345 صفحه است که به بیان بررسی نظریات ابن سینا و فارابی پرداخته و طولانی‌ترین فصل شامل تعریف شعر و عوامل صوری ایجاد موسیقی در شعر است. مباحث فصل‌های دیگر به این شرح است: فصل دوم: شعر منثور و عناصر موسیقایی آن؛ فصل چهارم: عوامل موسیقی در شعر فردوسی، مولانا و حافظ؛ فصل پنجم: موسیقی در نمونه‌هایی از دوره‌های متفاوت شعر فارسی؛ فصل ششم: ترجمه شعرهای عربی، واژه‌نامه‌های انگلیسی- فارسی و فارسی- انگلیسی، فرهنگ‌واره موضوعی، فهرست اعلام و مشخصات مراجع. ارجاعات داخل متن در پانوشت ذکر شده است. در پایان، فهرست منابع، شامل منابع فارسی، عربی و انگلیسی و نیز آثاری از نویسنده گرد آمده است.

نام کتاب : می‌تراود مهتاب

نویسنده : مصطفی علی‌پور

ناشر : پویش معاصر

سال نشر : 1379

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 124

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : مجموعه‌ی حاضر نوشتار مختصری راجع به زیبایی‌شناسی تصویر و زبان شعر نیماست. مطالب اصلی کتاب پس از مقدمه‌ی مؤلف در سه بخش گنجانده شده است. بخش اول، شیوه‌ی تصویرگری نیما: در این بخش فرم اشعار نیما، صور خیال در شعر وی و تأثیر نیما بر جریان شعر معاصر تحلیل و بررسی شده است. بخش دوم، سنّت و نوآوری در زبان شعر نیما: زبان شعری نیما، سنت‌شکنی‌های زبانی وی و علل بروز این‌ نوآوری‌ها موضوع بحث این بخش است. بخش سوم، ده شعر برگزیده از اشعار نیما: مطالب این بخش برای انطباق نظریه‌ها و مطالب دو بخش پیشین با اشعار مفید است. در پایان، واژه‌نامه‌ی شعرها و کتاب‌نامه آمده است

نام کتاب : ناتورالیسم

نویسنده : لیلیان فورست و پتیر اسکرین

مترجم : حسن افشار

مصحح : جان جامپ

ناشر : نشر مرکز

سال نشر : 1380

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 91

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 3

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : موضوع کتاب، معرفی مکتب ناتورالیسم و شامل پنج فصل است. هر فصل مشتمل بر بخش‌های کوچک‌تری است. عناوین فصل‌ها بدین شرح است: 1.اصطلاح طبیعت‌گرایی؛ 2.عوامل شکل‌دهنده؛ 3. گروه‌ها و نظریه‌ها؛ 4.آثار خلاقانه؛ 5. ماحصل. موضوع فصل‌ها پیوسته‌ است و مطالب هر فصل در تکمیل مطالب فصل پیشین است. ارجاعات هر صفحه به‌شکل پانوشت در همان صفحه آمده است. در پایان، کتاب‌نامه به‌چشم می‌خورد

نام کتاب : نشانه‌ای به رهایی

نویسنده : والتر بنیامین

مترجم : بابک احمدی

مقدمه : مترجم

ناشر : نشر تندر

سال نشر : 1366

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 3300

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3300

اطلاعات ساختاری : راز روش نبوغ‌آمیز بنیامین این جمله است: "در قلب هر چیز عناصر ناخوانا را با یکدیگر یافتن". در فهرست مطالب این اثر عناوین زیر به‌چشم می‌خورد: 1. تصویر پروست؛ 2. درباره‌ی داستایفسکی؛ 3. فرانتس کافکا؛ 4. سوررئالیسم واپسین عکس فوری از اندیشه‌گران اروپایی؛ 5. حکایتگر: اندیشه‌هایی درباره‌ی نیکلای لسکوف؛ 6. اثر هنری در دوران تکثیر مکانیکی آن. چهار فصل نخست به تحلیل اثر و زندگی نویسنده‌ی آن پرداخته است. دو فصل بعد براساس اصول مکاتبی خاص، اثر ادبی را تحلیل کرده است. مطالب آغازین کتاب زندگی‌نامه‌ی بنیامین است که اگرچه امضا ندارد، گویا به قلم مترجم است. در پایان کتاب نمایه‌ی اعلام و نیز فهرست کتب منتشرشده‌ی انتشارات تندر در سال 1366 (سال انتشار این کتاب) آمده است.

نام کتاب : نشانه‌شناسی

نویسنده : پی‌یر گیرو

مترجم : محمد نبوی

مقدمه : مترجم

ناشر : آگاه

سال نشر : 1383

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 180

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 2

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : نشانه‌شناسی علمی است که به مطالعه‌ی نظام‌های نشانه‌ای نظیر زبان‌ها، رمزگان‌ها، نظام‌ها‌ی علامتی و غیره می‌پردازد. نویسنده‌ی این کتاب درصدد است چشم‌اندازی از فضای تفکر نشانه‌شناختی را در تمام عرصه‌های فردی و جمعی زندگی آدمی ‌ترسیم کند و خوانندگان را با نوعی نگرش نشانه‌شناختی در حوزه‌های گوناگون وجود، دانش و کنش آدمی و نیز نوع پرسش‌ها و مسائل نشانه‌شناسی آشنا سازد. کتاب حاضر، یادگار‌ی است از دوران طلایی نشانه‌شناسی در نیمه‌ی دهه‌ی هفتاد میلادی و شاخص‌ترین اثری که نظریات نشانه‌شناختی آن دوران را در چارچوب طرحی منسجم ارائه کرده است. بخش‌های مختلف کتاب بدین ترتیب تنظیم شده است: یادداشت مترجم، مقدمه، شش فصل، پیوست، کتاب‌نامه، واژه‌‌نامه‌ی فارسی به فرانسه و فرانسه به فارسی و نمایه. مقدمه‌ی کتاب در تعریف و توضیح نشانه‌شناسی است. عناوین فصول نیز عبارت‌اند از: 1. کارکردها و رسانه‌ها؛ 2. دلالت: صورت و جوهر نشانه؛ 3. رمزگان‌های منطقی؛ 4. رمزگان‌های زیبا‌شناختی؛ 5. رمزگان‌های اجتماعی؛ 6. نتیجه: اسطوره‌های عصر‌ ما. در پیوست مطلبی با عنوان نشانه‌شناسی چشم‌انداز گذشته آمده که ترجمه‌ای از مقاله‌ی نشانه‌شناسی ژان ماری شفر است.

نام کتاب : نظریه‌های نقد ادبی معاصر

نویسنده : مهیار علوی مقدم

ناشر : سمت

سال نشر : 1377

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 254

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : کتاب نام‌برده طی پانزده فصل، جدید‌ترین مکتب‌های نقد ادبی را معرفی کرده است. مؤلف بحث خود را با فرمالیسم آغاز کرده و چهار فصل اول کتاب را با عناوین پیشینه تاریخی صورت‌گرایی، گذری بر نظریه‌های صورت‌گرایان، فرم و محتوا، شعر از دیدگاه صورت‌گرایی به این موضوع اختصاص داده است. او نخست مراحل پیدایش و تکامل فرمالیسم را شرح داده، سپس یاکوبسن را پایه‌گذار این مکتب معرفی کرده و به‌اختصار شرح حالی از منتقدان صورت‌گرا بیان کرده است. در ادامه، ارتباط فرمالیسم را با دیگر مکاتب موجود بررسی کرده و برای درک بهتر مطالب، مختصری در مورد فرم و محتوا نوشته و در نهایت، شعر را از دیدگاه فرمالیست‌ها تعریف کرده است. در فصل پنجم، کارکرد زبان را در شعر بررسی کرده و با دسته‌بندی زبان به دو نوع ادبی و خبری، موضوع را بسط داده است. در فصل‌های بعد با عناوین و‌اژه عنصری اساسی در شعر و فرایند برجسته‌سازی زبان، دامنه بحث را گسترانده و آن را به گونه‌های واژگانی، آوایی، معنایی، نحوی و نوشتاری تقسیم کرده و هر گونه را با مثال‌هایی از ادبیات فارسی شرح داده است. موضوع فصل هشتم، آشنایی‌زدایی است. نویسنده آشنایی‌زدایی را یکی از نظریه‌های صورت‌گرایان دانسته و ویکتور شکلوفسکی را نخستین فردی معرفی کرده که این نظریه را مطرح نموده است. او از زبان تودورف چنین نقل می‌کند: "هنر این است که بیاموزیم تا هر شکل عادت را کنار بگذاریم و این مطلب اساس این نظریه است." در فصل نهم عناصر کاربردی در نقد صورت‌گرایی را نام برده است: توازن آوایی، توازن واژگانی و توازن نحوی. در فصل دهم توجه خود را بر صورت‌گرایی در ایران متمرکز کرده است. در این فصل پس از بررسی آثار صورت‌گرایان قدیم، شفیعی کدکنی و رضا براهنی را صورت‌گرایان معاصر معرفی کرده و از آرا و نظریاتشان سخن گفته است. محور بحث در بخش دوم کتاب، ساختارگرایی است و عناوین فصول آن بدین شرح: زبان‌شناسی ساختارگرا؛ فردیناندو سوسور؛ زبان ادبی عنوان نظام نشانه‌ها؛ نقد ساخت‌گرایی؛ نظریه فرایند ارتباطی زبان. در این بخش نخست اصول و نظریه‌های ساختارگرایان را بیان کرده که مبنای آن زبان‌شناسی است، سپس متفکران برجسته این مکتب را نظیر چامسکی و... معرفی و در ادامه به آثار و تألیفات زبان‌شناسی در ایران اشاره کرده است. نویسنده یک بخش کامل را به سوسور و نظریات او در زمینه نشانه‌شناسی و زبان‌شناسی اختصاص داده است. در فصلی مجزا، نشانه‌ها و انواع آن و چگونگی شناخت آن‌ها توصیف شده است. در فصلی دیگر نقد ساختارگرایی و کارکردهای آن در شعر مطالعه شده و به‌منظور تسهیل در فهم مطلب، اشعاری از مسعود سعد، حافظ، خیام، شاملو،‌ سپهری و... شاهد آورده شده است. پس از سخن گفتن از نقد ساختارگرایی در داستان، دو حکایت از کشف‌المحجوب نقد شده است. پایان‌بخش کتاب، کتاب‌شناسی و نمایه است.

 

نام کتاب : نظریه‌ی ادبی

نویسنده : جاناتان کالر

مترجم : فرزانه طاهری

ناشر : مرکز

سال نشر : 1382

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 200

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : این مجموعه یکی از سلسله کتاب‌هایی است که با عنوان "معرفی بسیار مختصر" درباره‌ی موضوعات مختلف در دانشگاه آکسفورد منتشر شده است. نویسنده‌ اظهار می‌کند کتاب به‌جای معرفی مکاتب مختلف نقد، مثل ساختارگرایی، فمینیسم و ... درباره‌ی مدعاها و مسائل مشترک برای معرفی نظریه بحث می‌کند. این مجموعه شامل فهرست مطالب، معرفی نویسنده (به‌قلم مترجم)، پیش‌گفتار، هشت فصل و پیوست است. عناوین فصول به‌ترتیب عبارت‌اند‌از: فصل اول: نظریه چیست؟ فصل دوم: ادبیات چیست و آیا اهمیت دارد؟ فصل سوم: ادبیات و مطالعات فرهنگی؛ فصل چهارم: زبان، معنا و تفسیر؛ فصل پنجم: فنّ بیان، بوطیقا و شعر؛ فصل ششم: روایت؛ فصل هفتم: زبان کنشی؛ فصل هشتم: هویت، هم‌ذات‌پنداری و سوژه. در پیوست، مکتب‌ها و جنبش‌های نظری: نقد نو، ساخت‌گرایی، روان‌کاوی، گفتمان اقلیت و ... معرفی شده‌اند. خوانندگانی که با این مکاتب آشنا نیستند می‌توانند نخست پیوست کتاب را مطالعه کنند. در پایان نیز فهرست منابع، معرفی کتبی برای مطالعه‌ی بیشتر، واژه‌نامه و نمایه درج شده است.

نام کتاب : نظریه‌ی ادبی

نویسنده : یوهانس ویلم برتنز

مترجم : فرزان سجودی

ناشر : آهنگ دیگر

سال نشر : 1382

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 293

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : کتاب یادشده یک متن مقدماتی است که به‌زبانی ساده مباحث نظری را بیان کرده و زمینه‌ی ورود به متون پیچیده‌تر را فراهم آورده است. این کتاب شرحی نسبتاً جامع در باب تحولات نظریه‌ی ادبی از اواخر قرن نوزدهم تا اوایل قرن بیستم و یکم است. کتاب حاضر شامل پیش‌گفتار مترجم، هشت فصل، کتاب‌نامه و نمایه است. عناوین فصل‌ها و بخش‌هایی که ذیل آن‌ها آمده‌ به شرح زیر است: 1. خوانش معنامدار: نقد علمی و نقد نو؛ 2. خوانش شکل‌مدار (1): صورت‌گرایی و ساخت‌گرایی اولیه 1914 - 1960م. ؛ 3. خوانش شکل‌مدار (2): ساخت‌گرایی فرانسوی 1950-1975م.؛ 4. خوانش سیاسی دهه‌های 1970 و 1980م.؛ 5. انقلاب پساساخت‌گرایی، دریدا، ساختارشکنی و پسامدرنیسم؛ 6. تداوم پساساختار‌گرایی، فوکو، لاکان و فمینیسم فرانسوی؛ 7. ادبیات و فرهنگ، تاریخ‌گرایی جدید و ماتریالیسم فرهنگی؛ 8. نقد و نظریه‌ی پسااستعماری. در پایان، کتاب‌نامه و نمایه آمده است.

نام کتاب : نظریه‌ی ادبی (معرفی بسیار مختصر)

نویسنده : جاناتان کالر

مترجم : فرزانه طاهری

ناشر : نشر مرکز

سال نشر : 1382

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 199

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : موضوع این کتاب نظریه‌ی ادبی است و نویسنده تلاش کرده با زبانی ساده و آشکار نظریه را شرح دهد و فهم آن را برای خوانندگان آسان نماید. مطالب کتاب در هشت فصل سامان داده شده است: 1. نظریه چیست؟؛ 2. ادبیات چیست و آیا اهمیت دارد؟؛ 3. ادبیات و مطالعات فرهنگی؛ 4. زبان، معنا و تفسیر؛ 5. فنّ بیان، بوطیقا و شعر؛ 6. روایت؛ 7. زبان کنشی؛ 8. هویت، هم‌ذات‌پنداری و سوژه. در فصل اول نویسنده ویژگی‌های نظریه را شرح داده و آن را از حدس و گمان جدا کرده است. در فصل دوم ادبیات را تعریف کرده و بین متون ادبی و غیرادبی تمایز قائل شده است. او درخصوص ماهیت ادبیات چنین می‌نویسد: ادبیات به‌منزله‌ی برجسته‌سازی زبان است؛ ادبیات به‌منزله‌ی یکپارچه‌سازی زبان است؛ ادبیات به‌منزله‌ی داستان، شی‌ء زیباشناختی و سازه‌ی بینامتنی یا بازتابنده‌ی خود است. فصل سوم درباره‌ی پیدایش مطالعات فرهنگی و ارتباط آن با ادبیات است. موضوع فصل چهارم معنا در ادبیات، زبان در ادبیات و تفسیر در ادبیات است. فصل پنجم در مورد صنایع ادبی، انواع ادبی، واژه‌ها و کاربرد آن‌ها می‌باشد. فصل ششم روایت در ادبیات، مفاهیم طرح، انواع مختلف راوی و روش‌های روایت را گزارش کرده است. فصل هفتم مشتمل بر عناوین زیر است: زبان‌-‌کردارها از دید آستین؛ زبان - کردارها و ادبیات؛ زبان - کردارهای دریدا؛ روابط کنشی؛ زبان - کردارهای باتلر؛ پای چه در میان است و چه پیامدهای ضمنی دارد. در فصل هشتم از مفاهیمی همچون سوژه، ادبیات و هویت، بازنمایی یا ایجاد، روان‌کاوی، هویت‌های گروهی، ساختارهای فراگیر و نظریه سخن گفته شده است. در پیوست، مکتب‌ها و جنبش‌های نظری به‌اجمال بیان شده است؛ مکاتبی همچون فرمالیسم روس، نقد نو، پساساختارگرایی، ساخت‌شکنی، نظریه‌ی فمینیستی، روان‌کاوی، مارکسیسم، نوتاریخی‌گری / ماتریالیسم فرهنگی، نظریه‌ی پسااستعماری، گفتمان اقلیت، نظریه‌ی عوضی. فهرست منابع برای هر فصل جداگانه ذکر شده که به انگلیسی است. واژه‌نامه‌ی فارسی به انگلیسی و نمایه پایان‌بخش کتاب است.

 

نام کتاب : نظریه‌ی ادبی و نقد علمی

نویسنده : رامان سلد‌ن

مترجم : جلال سخنور،‌ و سیما زمانی

ناشر : پویندگان نور

سال نشر : 1375

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 388

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : نام اصلی این کتاب "نظریه‌‌ی عملی و مطالعه‌ی آثار ادبی" است. در همان نگاه اول دو ویژگی برجسته و تقربیا نادر کتاب در شیوه‌ی طرح مطالب به‌چشم می‌خورد: اول اینکه نظریه‌های نقد ادبی را که مبحثی پیچیده است به‌صورت عملی و کاربردی و در نتیجه ساده و روشن به خواننده می‌فهماند؛ دوم اینکه آخرین رویکردهای نقد ادبی و شیوه‌های روزآمد و مدرن امروزی را در مورد تحلیل آثار ادبی مطرح می‌کند. رامان سلدن، نویسنده کتاب، کوشیده است نظریه‌های نقد ادبی را به‌صورتی عملی به خواننده بیاموزد و به این منظور برخی آثار برجسته را با نظریه‌های ادبی تحلیل و نقد کرده است. پس از مقدمه‌ای در مورد نقد نو، شش فصل کتاب بدین شرح‌ آمده است: 1. نقد انگلیسی- آمریکایی که نگاهی کلی به نقد در انگلیس و آمریکا دارد و چندین اثر معروف در ادبیات این دو سرزمین را نقد کرده است؛ 2. فرمالیسم یا شکل‌گرایی روس؛ 3. ساخت‌گرایی؛ 4. پساساختارگرایی؛ 5. نقد واکنش خواننده؛ 6. نقدهای مارکسیستی و فمینیستی. مؤلف در پایان کتاب، تعدادی متن ادبی پیش روی خواننده نهاده و از او خواسته است آن‌ها را نقد کند. واژه‌نامه‌ی انگلیسی به فارسی پایان‌بخش کتاب است.

نام کتاب : نظریه‌ی ادبیات

نویسنده : ضیا موحد، و پرویز مهاجر

ناشر : علمی و فرهنگی

سال نشر : 1373

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 418

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : نظریه‌ی ادبیات کتابی کلاسیک در نقد ادبی است که تا کنون به بیش از هجده زبان ترجمه شده و بنابه گزارش‌های موجود در بسیاری از حوزه‌های فرهنگی در نظریه و روش‌شناسی پژوهش‌ها‌ی ادبی دگرگونی‌ها و تجدیدنظرها‌ی گسترده‌ای پدید آورده است. این کتاب در هر موضوع عرصه‌ی نقد و نقل عقیده‌ها و آرای اندیشمندان از یونان قدیم تا اوایل قرن بیستم اروپا و آمریکاست. ازاین‌رو، هیچ منتقدی از آن بی‌نیاز نیست. پیکربندی کتاب بدین گونه است: سخن ناشر، درباره‌ی کتاب و ترجمه (از مترجم)، سه پیشگفتار برای سه چاپ اول (از نویسندگان) و چهار فصل شامل 1. تعاریف و طبقه‌بندی‌ها؛ 2. تمهیدات: شامل مطالبی در زمینه‌ی تصحیح و گردآوری نسخ به‌عنوان مقدمه‌ی نقد؛ 3. بررسی بیرونی ادبیات: بررسی ارتباط میان ادبیات و علوم دیگر از جمله روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و هنر؛ 4. مطالعات درونی ادبیات: بررسی وزن، بحر، اسطوره‌ها و انواع ادبی. مؤلف یادداشت‌های هر فصل را در آخر کتاب به‌شکل مجزا آورده است. کتاب‌نامه و نمایه بخش‌های پایانی کتاب است.

نام کتاب : نقاب نقد

نویسنده : مجموعه گفت‌وگو

گردآورنده : شاهرخ تندرو صلح

ناشر : نشر چشمه

سال نشر : 1383

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 334

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 1000

اطلاعات ساختاری : فرایند مدرنیزاسیون در ادبیات ایران با موانع و محدودیت‌هایی روبه‌روست که جهان معاصر تجربه‌ی چندانی از آن‌ها ندارد. مسائلی چون سلایق فردی در نقد ادبی، هنجارگریزی‌های نقد امروز در ایران، ممیزی سلیقه‌ای، تأثیر ترجمه بر بافت ساختار‌های ادبی ایران، مخاطب‌گریزی، گره‌گاه‌های فلسفی در آثار ادبی، ترکیب ایده‌های سیاسی با آثار ادبی، پیشی گرفتن ادبیات سیاسی از ادبیات ناب، نقش مطبوعات در افت و خیز‌ها‌ی ادبی دوران معاصر و گسست معرفت و اندیشه بین نسل‌های ادبی، همه از موضوعات درخور توجه در طرح مدرنیزاسیون ادبیات ایران هستند. کتاب گفت‌وگوها را طبقه‌بندی کرده و در آن‌ها مسائل متنوعی را در حوزه‌ی نقد ادبی، فرهنگ عمومی جامعه و آسیب‌شناسی ادبیات معاصر ایران بررسی کرده است. عناوین گفت‌وگوها عبارت‌انداز: 1. ادبیات داستانی معاصر ایران، گفت‌وگو با کریستف بالایی؛2. گسست معرفی در خرد انتقادی ایرانی، گفت‌وگو با عنایت سمیعی؛ 3. گرفتاری ما عدم بلوغ تاریخی ماست، گفت‌وگو با مراد فرهادپور؛ 4. نقد ادبی در جامعه و ادبیات غیرشفاف، گفت‌وگو با کاشیگر؛ 5. جامعه‌شناسی ادبیات و نقد جامعه‌شناختی، گفت‌وگو با مسعود کوثری؛ 6. نقد ادبی در جزر و مد‌های سیاسی- اجتماعی، گفت‌وگو با حسن میرعابدینی؛ 7. نقد روان‌شناختی در ادبیات امروز ایران، گفت‌گو با سیما وزیرنیا؛ 8. نویسنده و تور و تنور سیاست، گفت‌وگو با صدیقه وسمقی. درآغاز هر فصل زندگی‌نامه و آثار و فعالیت‌های مصاحبه‌شونده بازگو شده و در پایان کتاب نمایه‌ی اعلام آمده است.

نام کتاب : نقد  و سیاحت

نویسنده : فاطمه سیاح

گردآورنده : محمد گلبن

ناشر : توس

سال نشر : 1354

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 456

محل نشر : تهران

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : دکتر فاطمه سیاح پس از اخذ درجه‌ی دکتری، مدت چهارسال در دانشگاه‌های روسیه تدریس کرد و مقالاتی نیز در نشریات آن سرزمین منتشر کرد. سیاح در اواخر سال 1312ه. ش به ایران آمد. در آن زمان، سیداحمد کسروی انتشار مجله‌ی پیمان را آغازیده بود. کسروی در شماره‌ی اول مجله نقدی در مورد رمان و رمان‌خواندن نوشته بود. فاطمه سیاح نخستین انتقاد خود را از این مقاله با عنوان کیفیت رمان در روزنامه‌ی ایران شماره‌های 4300 و 4301 منتشر کرد که در کتاب حاضر نیز آمده است. مدتی پس از انتشار این نقد، کنگره‌ی هزاره‌ی فردوسی در مهرماه 1313ه. ش در تهران تشکیل شد و سیاح در آن شرکت کرد. او دو مقاله‌ی مهم درباره‌ی فردوسی نوشت که در بخش اول کتاب قید شده است. مجموعه‌مقالات و نوشته‌های سیاح که در این کتاب گردآمده حاصل سیزده‌سال عمر اوست که در ایران سپری شده است. مطالب کتاب حاضر ذیل نه فصل فراهم آمده است: 1. درباره‌ی فردوسی و شاهنامه؛ 2. مقام زن در اجتماع و ادبیات؛ 3. رفاتیسم و رئالیسم؛ 4. سنت ادبی؛ 5. نقد ادبی هنر؛ 6. درباره‌ی چند نویسنده‌ی روس؛ 7. ادبیات و تعلیم و تربیت؛ 8. آرای اجتماعی؛ 9. تقریرات درس در دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران (ادبیات تطبیقی). پیوست‌های کتاب عبارت‌اند‌از: گزیده‌ی کتاب‌شناسی دکتر فاطمه سیاح، فهرست راهنمای مقدمه و فهرست راهنمای متن.

نام کتاب : نقد ادبی

نویسنده : ژ.س کارلونی، ژان بس فیلو

مترجم : نوشین پزشک

مقدمه : مؤلفان

ناشر : سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی

سال نشر : 1368

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 131

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 10000

اطلاعات ساختاری : این کتاب نیز همچون اغلب کتبی که در زمینه‌ی نقد نظری نوشته شده‌اند با بررسی رساله‌ی فنّ شعر ارسطو آغاز شده است. عناوین و محور بحث فصل‌های کتاب بدین شرح است: 1. ما قبل تاریخ: شامل اولین متون نقد است. 2. تمایل به مطلق‌گرایی: ابتدا نقد مطلق‌گرا را تعریف کرده، سپس با دلایلی نقد‌بودن آن را به‌چالش کشیده است؛ زیرا با زیباشناسی پیش از تجربه درهم‌می‌آمیزد. 3 سنت بو که گریزی قاطعانه از مطلق‌گرایی است. 4. در طلب عینیتی علمی: به‌گونه‌ای درصدد پوشش دادن به ایرادهای وارد بر سنت بو است. 5. امپرسیونیسم: امپرسیونیست‌ها مایل‌اند در مواجهه با اثر از دیدگاه و ذهنیت خود بدان قطعیت بخشند.در این فصل آرای مهم امپرسیونیست‌ها بررسی شده است. 6. مشاهده‌ی تاریخی: نگاهی تاریخی به دوره‌ی پس از امپرسیونیست‌‌ها دارد. 7. نقد و آفرینش: تصویر نقد به عنوان نوع ادبی که می‌تواند خلاق هم باشد. 8. بازگشت به مثبت‌گرایی: بازگشت به پیش از امپرسیونیسم. 9. نقد و فلسفه: در این فصل پیوندهای فلسفه و نقد و ریشه‌های فلسفی نقد مطالعه شده است. کتاب با نتیجه‌گیری پایان پذیرفته و فاقد فهرست یا نمایه است.

نام کتاب : نقد ادبی

نویسنده : عبدالحسین زرین‌کوب

ناشر : امیرکبیر

سال نشر : 1368

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 921

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 3

تیراژ : 11000

اطلاعات ساختاری : : مطالب بسیار مفید این کتاب در نه بخش و بدون عنوان فراهم آمده است. موضوعات طرح‌شده در بخش‌های مختلف بدین شرح است: 1. تعریف نقد و بیان کلیات نقد، تبیین نظریات مختلف حوزه نقد ادبی (آرای مخالفان و موافقان)، تعریف کلی نقد از نظر عرف و نقد جدید و قدیم، ارتباط نقد با ذوق و اغراض نقد و فواید آن؛ 2. انواع نقد شامل نقد اجتماعی، اخلاقی، روان‌شناسی، ‌تاریخی، فنی، لفظ و معنا و توضیحات مفصل و تشریح اصطلاحات؛ 3. مسائل نقد ادبی ازقبیل سرقت‌های ادبی، ادبیات تطبیقی، اصطلاحات نقادان، نفوذ و تأثیر و... ؛ 4. تاریخچه نقد در جهان عرب از دوره جاهلی تا آغاز نهضت جدید و معرفی ناقدان بزرگ و افکارشان؛ 5. تاریخ نقد در ایران از پیش از اسلام تا دوره قاجاریه؛ 6. نقد در یونان و روم از اریستوفان تا مسیحیت؛ 7. نقد در اروپا از قرون وسطی تا دانته؛ 8. از پترار و بوکاتچو تا نقادان قرن هجده؛ 9. تاریخ نقد در اسپانیای پس از اسلام تا اواخر قرن نوزده. ارجاعات کتاب در پایان جلد دوم قید شده است. درخور ذکر است که نویسنده مطالب را بسیار جزئی و دقیق بررسی و به اسناد معتبر تکیه کرده است. این کتاب از آنجا که مباحث نقد را از ابتدا شرح داده، برای کسانی که تازه در این حوزه وارد شده‌اند کاربرد فراوان دارد. مباحث جلد دوم از فصل دهم آغاز می‌شود: 10. نقد در آلمان؛ 11. ادامه نقد در آلمان؛ 12. نقد در انگلیس؛ 13. نقد در آمریکا؛ 14. نقد در روسیه؛ 15. نقد جدید؛ 16. ایران و دنیای غرب؛ 17. فلسفه و نقد؛ 18. نقد و فلسفه.

نام کتاب : نقد ادبی

نویسنده : حمیدرضا شایگان فر

ناشر : دستان

سال نشر : 1380

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 232

محل نشر : تهران

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : نگارنده، این کتاب را به‌منظور خلق اثری جامع و کامل درباره نقد نوشته و با نقد آثاری از ادبیات فارسی خواننده فارسی‌زبان را هم با کتاب مأنوس کرده است. کتاب پانزده فصل دارد: 1. ادبیات چیست؟ 2. نقد ادبی چیست؟ 3. تاریخچه مختصر نقد ادبی؛ 4. نقد سنتی؛ 5. نقد متنی یا تصحیح متون؛ 6. فرمالیسم؛ 7. نقد نو؛ 8. ساختارگرایی؛ 9. پساساختارگرایی؛ 10. نقد روان‌شناسانه؛ 11. نقد اسطوره‌گرا؛ 12. شالوده‌شکنی؛ 13. پست‌مدرنیسم؛ 14. فمینیسم؛ 15. هرمنوتیک. سه فصل نخست به مسائل کلی ادبیات، نقد و تاریخ نقد پرداخته و سایر فصول نیز بر یک گونه نقد تمرکز کرده است. برخی فصل‌های کتاب با توجه به گستردگی و اهمیتشان صفحات بیشتری را در برمی‌گیرند؛ از جمله فصل نقد اسطوره‌گرا که 53 صفحه است. از ساختار کتاب بر‌می‌آید که نویسنده به اصول روان‌شناسی و آرای یونگ و فروید و نیز مسائل اسطوره‌شناختی نظریات آن‌ها تسلط بیشتری درمقایسه با سایر گونه‌های نقد دارد. یادداشت‌های هر فصل در پایان آن آمده و علاوه بر توضیحاتی درباره موضوع مورد بحث، تعدادی منابع برای آگاهی بیشتر خواننده ذکر شده است. در پیوست، داستان "بچه مردم" نوشته جلال ‌آل‌احمد به‌چشم می‌خورد. این داستان در فصل نقد روان‌شناسانه نقد شده است. پایان‌بخش کتاب نمایه، شامل اعلام و آثار و فهرست منابع، شامل 129 مرجع فارسی و سه منبع غیرفارسی است. از نکات قابل توجه در مورد کتاب این است که در پایان هر فصل مزایا و محدودیت‌های مکتب مورد بحث بازگو شده و اینکه در هر فصل نمونه‌هایی از ادبیات فارسی نقد شده جز فصل پست‌مدرنیسم که به‌دلیل نبود متن مناسب (به‌نظر نویسنده) در ادبیات فارسی، فیلم ‌ماتریکس نقد شده است.

نام کتاب : نقد ادبی

نویسنده : روژه فایول

مترجم : علی‌اصغر یعقوبی

ناشر : دانشگاه تبریز

سال نشر : 1374

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 328

محل نشر : تبریز

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 1500

اطلاعات ساختاری : از آنجا که فرانسه مهد پرورش بسیاری از مکاتب نقد است، آشنایی با روند تاریخی نقد در این کشور مفید خواهد بود. کتاب حاضر در دو فصل مجزا: عصر کلاسیک و جدید، تاریخ تحلیلی نقد ادبی در فرانسه است. هر یک از فصول شامل بخش‌های مجزایی است. موضوع بخش‌های فصل اول از این قرار است: 1. ظهور نقد که روند تاریخی را از قرن شانزدهم آغاز می‌کند؛ 2. در جست‌وجوی یک تعادل و استقرار یک نظم که به نقد قرن هفدهم می‌پردازد؛ 3. برخوردهای تازه: قرن هجدهم. در فصل دوم نیز موضوعات زیر طرح شده است: 1. مشاجره رمانتیک؛ 2. نسل طرفدار فلسفه‌ مادی (اصالت تحقق): از نقد دگماتیک به‌سوی نقد عملی؛ 3. نقد از دیدگاه‌ بررسی‌های تاریخی و نقد مولد: قرن بیستم. در پایان، نویسنده در عملی ابتکاری چکیده‌ای از افکار اندیشمندان را درباره مباحث کتاب به‌شکل جملات کوتاه در چند صفحه آورده است. کتاب‌شناسی موضوعی پایان‌بخش کتاب می‌باشد.

نام کتاب : نقد ادبی

نویسنده : ژ . س. کارون وفیلونه

مترجم : خسرو مهربان سمیعی

ناشر : بزرگمهر

سال نشر : 1370

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 175

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : کتاب به‌منظور تعریف و تبیین نقد به‌عنوان یک نوع ادبی نوشته شده و شامل یک مقدمه، یک نتیجه و نه بخش است: 1. گذشته دور؛ 2. وسوسه مطلق‌گرا؛ 3. سنت بو؛‌4. در جست‌وجوی عینیت علمی؛ 5. امپرسیونیسم؛ 6. تحقیق؛ 7. نقد و خلاقیت؛ 8. تجدید حیات مکتب تحصلی؛ 9. نقد و فلسفه. نویسنده در بخش اول تاریخچه نقد را از ارسطو تا زمان معاصر به‌اختصار بیان و در بخش‌های بعد انواع نقد را به‌تفصیل معرفی و توصیف کرده است. کتاب فاقد فهرست منابع و نمایه است.

نام کتاب : نقد ادبی

نویسنده : سیروس شمیسا

ناشر : فردوس

سال نشر : 1378

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 392

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 4000

اطلاعات ساختاری : کتاب حاضر شامل شش بخش و هجده فصل است: 1. نقد ادبی چیست؟؛ 2. انواع نقد؛ 3. نظریه محاکات؛ 4. لفظ و معنا (نقد ادبی در بین مسلمانان)؛ 5. برخی جریان‌های نقد در ایران؛ 6. حوزه ادبی هند؛ 7. فرمالیسم روس؛ 8. دیگر مکاتب، بررسی ادبیات از دیدگاه زبان‌شناسی؛ 9. ساختارگرایی؛ 10. نقد نو؛ 11. نقد روان‌شناسی؛ 12. نقد اسطوره‌گرا؛ 13. نقد مارکسیستی؛ 14. نقد هرمنوتیک؛ 15. فلسفه زبان؛ 16. پسامدرنیسم؛ 17. نقد فمینیستی؛ 18. فرهنگ مختصر نقد ادبی. در پایان، گزیده کتاب‌نامه آمده است. نویسنده در این کتاب نقد را نظری و عملی دانسته، سپس نقد عملی را به نقد تأثری و فتوایی تقسیم کرده و توضیح داده است. او بر حسب ارجاع آثار ادبی و شرح تأثر و کیفیت تأثیر، نقد را دو نوع محاکاتی (به‌لحاظ واقعیت) و کاربردی (به‌لحاظ خواننده) می‌داند. در بخش دیگری، تاریخچه نقد در ایران و منتقدان ادبی را از نظر گذرانده و آثار صاحبان تذکره‌ها، شاعران صاحب‌سبک، صوفیان و صاحب‌نظران علم بلاغت را در زمینه نقد به‌تفصیل بازگو کرده است. در سایر فصول، مکاتب نقد ادوار مختلف را معرفی کرده و شرح داده ضمن اینکه از مثال‌ها و نمونه‌های فارسی و نقد آثار فارسی‌زبانان برای درک بهتر مطلب استفاده کرده است. نویسنده از آرای متفکران و اندیشمندان برجسته هر دوره نیز برای روشن شدن موضوع بهره گرفته است. گفتنی است که زبان متن ساده و قابل فهم و دارای فصل‌بندی مناسب است. حجم کتاب هم زیاد نیز نیست و موجب ملامت نمی‌شود.

نام کتاب : نقد ادبی

نویسنده : صمد رحمانی خیاوی، و علی نایب‌زاده

ناشر : پویای دانش

سال نشر : 1383

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 118

نوبت چاپ : 2

تیراژ : 6000

اطلاعات ساختاری : این کتاب به‌قصد آشنایی دانش‌آموزان با نقد و ارائه‌ی نمونه‌هایی از نقد ادبی فراهم آمده است. مطالب کتاب پس از پیش‌گفتار در چهار فصل گنجانده شده است: 1. نقد چیست؟ 2. انواع نقد؛ 3. نقد داستان؛ 4. مختصری در مکتب‌های ادبی. فصل اول شامل کلیاتی درباره‌ی نقد، نگاهی به تاریخ نقد، نقد در ادبیات ایران است. در فصل دوم انواع نقد، ازجمله نقد زیباشناسی، نقد علمی، روان‌شناسی، زیباشناسی، جامعه‌شناختی معرفی شده است. فصل سوم حاوی مهم‌ترین عناصر نقد داستان، همچون طرح داستان، زاویه‌ی دید، شخصیت‌پردازی، گفت‌وگو، زمینه و سبک است. در فصل چهارم مؤلف به‌اختصار در مورد مکتب‌های ادبی توضیحاتی داده است.

نام کتاب : نقد ادبی در سبک هندی

نویسنده : محمود فتوحی

ناشر : سخن

سال نشر : 1385

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 430

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : کتاب حاضر در حقیقت چاپ دوم "نقد خیال" است که نویسنده‌ با تکمیل و تصحیح منابع اولیه و بازنگری در ارجاعات، آن را با عنوان جدیدی منتشر کرده است. این کتاب چشم‌اندازی از نقد ادبی، دیدگاه‌ها، نظریه‌ها و اندیشه‌های رایج در جامعه‌ی ادبی فارسی‌زبانان در فاصله‌ی سال‌های 900 - 1200 هـ. ق ترسیم کرده و روزنه‌‌ای به آشنایی با مبانی نظری ادبیات سبک هندی و جریان‌های انتقادی در سده‌های دهم تا سیزدهم گشوده است. کتاب شامل مقدمه‌ای کوتاه راجع به چاپ دوم، پیش‌گفتار، شش فصل و فهرست منابع و مراجع است. فصل اول با عنوان ذوق و اندیشه‌ی جامعه‌ی ادبی، به مباحثی چون تأویل‌گرایی در معنا، شعراندیشی و دشوارگویی، معماگویی و خلأ اسطوره، جامعه و مجالس ادبی پرداخته است. در فصل دوم، از مسائل عمده‌ی نقد ادبی و موضوعاتی چون تعریف شعر، نقد اصلاحی، لفظ و معنا، طرز و سبک و ... سخن رفته است. فصل سوم، بلاغت و نقد ادبی نام دارد. در این فصل پس از تاریخچه‌ی مختصری از علم بدیع، چند کتاب بدیعی-بلاغی مهم در عصر صفوی معرفی و ارزیابی شده است. موضوع فصل چهارم، نقد ادبی در تذکره‌نویسی است. در این فصل یکی از شیوه‌های متداول نقد ادبی، یعنی نقد تذکره‌ای در برخی تذکره‌ها بررسی شده است. در فصل پنجم چند تن از منتقدان ادبی عصر صفوی معرفی شده‌اند. در فصل ششم نیز اصطلاحات ادبی متون عصر صفوی آمده است. پایان‌بخش کتاب فهرست منابع است.

نام کتاب : نقد ادبی در سده‌ی بیستم

نویسنده : ژان ایوتاریه

مترجم : محمد رحیم احمدی

مقدمه : مترجم

ناشر : سوره

سال نشر : 1377

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 472

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : ژان ایوتاریه کتاب خود را در اواخر دهه‌ی هشتاد، یعنی پس از فروکش کردن تب مباحثه‌های جنجال‌برانگیز همیشگی درباب کهنه و نو نوشته است. فاصله گرفتن از این بحران به نویسنده این امکان را داده است تا به‌دور از هرگونه جنجال و با آسودگی خاطر به بررسی مکاتب و جریان‌های نقد نوین از آغاز سدة بیستم تا اواخر آن بپردازد. هر فصل کتاب یکی از انواع نقد رایج در قرن بیستم را موضوع بحث قرار داده است. زمینه‌های پیدایش متفکران برجسته و تأثیری که یک جریان نقد بر سایر جریان‌ها داشته مطالب مهم هر فصل را تشکیل می‌دهد. پس از مقدمه‌ی مترجم، فصل‌های کتاب به این ترتیب آمده است: 1. صورت‌گرایان روسی؛ 2. نقد آلمانی؛ 3. نقد آگاهی یا مکتب ژنو؛ 4. نقد حوزه‌ی تخیل؛ 5. نقد روان‌کاوی؛ 6. جامعه‌شناسی ادبیات؛ 7. زبان‌شناسی و ادبیات؛ 8. نشانه‌شناسی ادبیات؛ 9. بوطیقا؛ 10. نقد تکوینی. گفتنی است که در این فصول همه روش‌های بررسی یک اثر از لانسون تا باشلار، از یاکوبسن تا بارت، از کورتیوس تا لوکاچ از نظر گذرانده شده است. کتاب فاقد نمایه و فهرست مراجع است.

نام کتاب : نقد ادبی نو

نویسنده : دیویس، فینک، نیوا، پیاژه و ...

ناشر : وزارت و فرهنگ ارشاد اسلامی

سال نشر : 1383

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 268

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 1500

اطلاعات ساختاری : ارغنون، نشریه‌ای است که از سال 1373 با هدف معرفی و نقد تفکر غرب در ایران منتشر می‌شود. این کتاب یک مجلد از ارغنون است که به مبحث نقد ادبی نو در چند دهه‌ی نخست سده‌ی بیستم اختصاص دارد و هفده مقاله را در خود جای داده است. عنوان، نویسنده و موضوع مقالات به شرح زیر است: 1. نقد ادبی قرن بیستم نوشته‌ی رابرت کان دیویس و لاری فینک: در مورد مدرنیسم و پیامدهای آن و برخی شیوه‌های نقد ادبی، ازجمله نقد نو، ساختارگرایی و ... است. 2. نظر اجمالی به فرمالیسم روس نوشته‌ی ژرژ نیوا: تاریخ تکوین فرمالیسم روسی را از بدو ایجاد تا کنون گزارش کرده است. 3. مفاهیم بنیانی ساخت‌گرایی اثر ژان پیاژه: درباره‌ی مفهوم ساخت و مسائل مفهومی آن، ویژگی‌های ساخت‌ها و عمده‌‌ترین خصوصیات مشترک ساخت‌ها توضیح داده است. 4. نظریه‌ی شعری نوشته‌ی رابرت شولس: تأثیر اسطوره‌شناسی و زبان‌شناسی ساختی را بر شکل‌گیری نقد ادبی ساخت‌گرا برجسته کرده است. 5. از اثر تا متن نوشته‌ی رولان بارت: مضمون اصلی این مقاله جدایی و تمایز متن از اثر است. به‌عقیده‌ی بارت، اثر محصول یا سندی ثابت و معین است با معانی دقیق و مشخص؛ اما متن به عرصه‌ی زبان و تولید تعلق دارد و فاقد مدلول‌ها یا معانی ثابت جاودانی است. 6. زبان، قدرت، نیرو اثر امبرتو اکو: درباره‌ی نظریه‌‌های بارت و فوکو راجع به زبان و قدرت نهفته در آن است. 7. گفتار تاریخی نوشته‌‌ی رولان بارت: نقد نیچه از عینی‌گرایی در تاریخ را دنبال کرده و آن را بسط داده است. 8. نقد روان‌کاوانه‌ی مدرن نوشته‌ی الیزابت رایت: شرحی از نحوه‌ی کاربرد روان‌کاوی در نقد ادبی و چگونگی تحول این شیوه روشن کرده است. 9. نقد روان‌کاوانه‌ی نمایش‌نامه‌ی هملت نوشته‌ی رامن سلدن: این مقاله نمونه‌ای عینی از کاربرد دو گونه‌ی مختلف شیوه‌ی نقد روان‌کاوانه براساس الگوی کلاسیک نقد فرویدی و نظریه‌ی جدید ژاک لاکان است. 10. بررسی ساختاری اسطوره اثر کلود لوی‌استراوس: درباره‌ی معنای اسطوره‌ها، زبان و سازه‌های زبانی اساطیر و رمزگشایی‌ آن‌هاست. 11. اسطوره‌،‌ نمادگرایی و حقیقت نوشته‌ی دیوید بیدنی: به نقش و کارکرد مطلوب و شاخص اسطوره طبق آرای کاسیرر پرداخته است. 12. هرمنوتیک نوشته‌ی ک. ام. نیوتون: درباره‌ی تأویل ادبی طبق نظریه‌ی کسانی چون شلایرماخر، دیلتای، گادامر، هرش و یول سخن گفته و تاریخ تحول هرمنوتیک را نیز به‌اختصار بررسی کرده است. 13. یادداشت‌های انتقادی نوشته‌ی برتولت برشت: در این مقاله برشت در تقابل با محدودیت‌های دیدگاه نظری لوکاچ، بر پیچیدگی‌های عملی آفرینش ادبی تأکید کرده و با ارائة تعریفی جدید از فرم، از نوآوری‌های صوری هنر جدید دفاع کرده است. 14. نقد سیاسی نوشته‌ی مایکل رایان: با اشاره به نقدهای مارکسیستی و فمینیستی، درمورد نقد سیاسی در متون غیرادبی سخن گفته است. 15. روایت، بازنمایی گفتار نوشته‌ی ریمون کنان: موضوع این مقاله گونه‌های گفتار و ویژگی‌های زبان‌شناختی و کارکردهای آن‌هاست. 16. ژاک دریدا و واسازی متن اثر راجر وبستر: دیدگاه دریدا را درباره‌ی این مسئله تحلیل می‌‌کند که در علم و فلسفه‌ی غربی اشکال دانش پیرامون یک مرکز یا یک منشأ ثابت با نقشی دو‌گانه ساخته شده‌اند. 17. دون کیشوت و مسئله‌ی واقعیت نوشته‌ی آلفرد شوتز: بر مبنای جامعه‌شناسی تفهمی وبر و فلسفه‌ی پدیدارشناسی هوسرل، سعی در ایجاد نوعی جامعه‌شناسی پدیدارشناسانه دارد. یادداشت‌های هر مقاله به‌صورت پی‌نوشت آمده و کتاب با نمایه پایان یافته است.

نام کتاب : نقد ادبی و دموکراسی؛ جستارهایی در نظریه و نقد ادبی جدید

نویسنده : حسین پاینده

ناشر : نیلوفر

سال نشر : 1385

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 288

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : این کتاب، مجموعه‌ای از جستارهای گوناگون درباره‌ی نظریه و نقد ادبی جدید است که با هدف دامن زدن به تکثّر آراء و نیز به‌منظور تأکید بر شالوده‌ی دموکراتیک این حوزه از علوم انسانی نوشته شده است. محتویات کتاب پس از مقدمه‌ی مؤلف ذیل سیزده جستار دسته‌بندی شده است: 1. مرگ مؤلف در نظریه‌ی ادبی جدید؛ 2. تباین و تنش در شعر "نشانی" سهراب سپهری؛ 3. فراداستان: سبکی از داستان‌نویسی در عصر پسامدرن؛ 4. ساختار یک رمان پسامدرن؛ 5. ملاحظاتی درباره‌ی چشم‌انداز جهانی‌شدن ادبیات معاصر ایران؛ 6. داستانک و توانمندی آن برای نقد فرهنگ؛ 7. جایگاه مطالعاتی فرهنگی در رشته‌‌ی ادبیات؛ 8. شیوه‌های جدید نقد ادبی: مطالعات فرهنگی؛ 9. بررسی یک آگهی تلویزیونی از منظر مطالعات فرهنگی؛ 10. اسطوره‌شناسی و مطالعات فرهنگی؛ 11. فروید و نقد ادبی؛ 12. نقد ادبی و دموکراسی؛ 13. بررسی مصداق‌های سرقت ادبی در کتاب نظریه‌های نقد ادبی معاصر. هر یک از جستارهای کتاب، از راه معرفی یا کاربرد نظریه‌های نقادانه می‌کوشد تا بر این مهم تأکید کند که نقد ادبی، یعنی باور داشتن به تفاوت و حتی تباین اندیشه‌ها. نقطه‌ی پیوند جستارهای کتاب، همزیستی رهیافت‌های متمایزی است که هر کدام به شیوه‌ی‌ خاص خود بر معنای متون ادبی پرتوافکنی می‌کند. بخش بزرگی از مطالب کتاب به "مطالعات فرهنگی" مربوط می‌شود که در زمره‌ی متأخرین و پرطرفدارترین رهیافت‌ها در نظریه و نقد ادبی جدید است. اختصاص این حجم از کتاب به این موضوع، به این دلیل صورت گرفته که ماهیت‌ میان‌رشته‌ای این رویکرد نو، تبلور تمام‌عیاری است از همان اصل دموکراتیکی که همه‌ی ما را به درهم‌آمیختن صداها -و نه حذف آن‌ها- فرامی‌خواند.

نام کتاب : نقد بدیع

نویسنده : محمد فشارکی

ناشر : سمت

سال نشر : 1379

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 202+6

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : بدیع، معانی و بیان علومی هستند که در حوزه‌ی بلاغت مطرح می‌شوند. مؤلف قبل از این کتاب، کتاب دیگر‌ی در علم بدیع نگاشته و هدف آن تلخیص بدیع و دور ریختن صفت‌های غیرلازم و تفصیل مطالب مفید است. کتاب حاضر، نقد بدیع، چند فرق اساسی با کتاب پیشین مؤلف دارد. از آنجا که کتاب به پیشنهاد سازمان سمت تهیه شده، به‌ناچار تغییراتی در فصول و ابواب کتاب داده شده تا جهت تدریس در دانشگاه‌ها مناسب‌تر باشد؛ از جمله تعداد صفت‌های بدیعی بیش از آن‌هایی است که در آن کتاب آمده است. مطالب کتاب پس از مقدمه، حاوی چهار فصل است: 1. صنایع لفظی؛ 2. صنایع معنوی؛ 3. عوامل زیبایی شعر؛ 4. تجلی بدیع در شعر نو. فهرست منابع، پایان‌بخش کتاب است.

نام کتاب : نقد تفسیری

نویسنده : رولان بارت

مترجم : محمد‌تقی غیاثی

مقدمه : مترجم

ناشر : بزرگمهر

سال نشر : 1368

تعداد صفحات : 253

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : کتاب حاضر مجموعه‌مقالاتی از رولان بارت، منتقد معاصر فرانسوی و از پایه‌گذاران نقد نو یا نقد تفسیری است و چهار فصل دارد. از میان مقالات کتاب، نه مقاله به مقالات انتقادی، نه مقاله به موضوع اسطوره و دو مقاله به درجه صفر نگارش اختصاص دارد. در فصل اول نویسنده آرای کلی خود را در مورد نقد تبیین و درادامه، چند اثر ادبی را نقد کرده است؛ از جمله نمایش‌نامه "مادر" و "بیگانه" اثر آلبر کامو. فصل دوم شامل مقالاتی است که نویسنده در طول دو سال در مورد مسائل اجتماعی در روزنامه‌ها می‌نوشت و بنا به گفته خودش در زیر قاعده به دنبال سوءاستفاده‌ها بود. این موضوع که کلام و زبان خود مانعی است بر سر راه خلاقیت ادبی، مطلبی است پیچیده و فلسفی که نویسنده در دو مقاله در فصل سوم آن را طرح و تفسیر کرده است. در فصل پایانی هم ساختار عادتی ذهن انسان را در هم ریخته تا با موشکافی وقایع به لایه‌های بیرونی آن پی ببرد. رولان بارب این مقالات را به‌منظور شناساندن شیوه نو نقد نگاشته و مترجم آن‌ها را با هدف معرفی بارت و نظریاتش به خواننده فارسی‌زبان جمع‌آوری و ترجمه کرده است.

نام کتاب : نقد تکوینی

نویسنده : لوسین گلدمن

مترجم : محمدتقی غیاثی

ناشر : بزرگمهر

سال نشر : 1369

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 181

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : موضوع اصلی این کتاب، ساختار، ساخت‌گرایی و مهم‌تر از آن ساخت‌گرایی تکوینی است. ساخت‌گرایی تکوینی بررسی منش تاریخی، اجتماعی و دلالت‌های عینی زندگی عاطفی و عقلانی فرد آفریننده است. کتاب حاضر از ده بخش تشکیل شده که سه بخش اول آن شامل زندگی‌نامه‌ی مؤلف، تعریف ساخت‌گرایی و تبیین ساخت‌گرایی تکوینی به‌قلم مترجم است. عنوان و موضوع بخش‌های بعدی چنین است: عنوان بخش چهارم، قوانین عمده‌ی ساختار است و در آن از شالوده‌ی سه عنصر اصلی ساختار زندگی اجتماعی، یعنی اهمیت ویژه‌ی زندگی اقتصادی، کارکرد تاریخی چیره‌ی طبقات اجتماعی و مفهوم آگاهی ممکن سخن گفته شده است. در بخش پنجم به اهمیت مفهوم "آگاهی ممکن" در امر ارتباطات اشاره شده است. محور بحث بخش ششم کارکردهای ساخت‌گرایی تکوینی از دیدگاه اجتماعی-تاریخی، یعنی آفرینش ادبی است. بخش هفتم با عنوان بیان و پیکره، به تحلیل واقعیت عینی و موضع ادبیات در مقابل آن پرداخته است. بخش هشتم بر وابستگی متقابل جامعه‌ی صنعتی و پیکره‌های نوین آفرینش ادبی تمرکز کرده است. بخش نهم عصیان ادبیات و سایر هنرها را در تمدن‌های پیشرفته، و بخش دهم نظریه‌های والری را درخصوص روابط اندیشه و عمل مطالعه کرده است.

نام کتاب : نقد ساختارگرایی

نویسنده : لوسین گلدمن

مترجم : محمد‌تقی غیاثی

ناشر : بزرگمهر

سال نشر : 1369

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 181

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 3000

اطلاعات ساختاری : : اصطلاح ساختارگرایی که از ریاضیات و فیزیک به زیست‌شناسی و از آنجا به زبان‌شناسی، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و اقتصاد راه یافت، در سال 1958م. با مردم‌شناسی ساختاری لوی استراوس فراگیر شد. در ادبیات منظور از ساختارگرایی، نظامی است که بر پایه‌ی زبان‌شناسی ساختاری استوار است. ساختارگرایی تکوینی به‌طور فشرده بررسی منش تاریخی،‌ اجتماعی، دلالت‌های عینی زندگی عاطفی و عقلانی فرد آفریننده است. مباحث این کتاب زبانی ساده دارد و از ده مقاله تشکیل شده است: 1. زندگی‌نامه‌ی گلدمن؛ 2. ساختارگرایی چیست؟ 3. ساختارگرایی تکوینی؛ 4. قوانین عمده‌ی ساختار؛ 5. اهمیت مفهوم آگاهی ممکن؛ 6. ساختارگرایی تکوینی و آفرینش ادبی؛ 7. بیان و پیکره؛ 8. وابستگی متقابل جامعه و پیکره‌های ادبی؛ 9. عصیان ادبیات در تمدن‌های پیشرفته؛ 10. والری: آقای تست. ناگفته نماند مجموعه این مقالات از سه کتاب "علوم انسانی و فلسفه"، "آفرینش فرهنگی در جامعه‌ی معاصر" و "ساختارهای ذهنی و آفرینش فرهنگی" -‌هر سه از نویسنده- گرفته شده است. جز فهرست موضوعات، کتاب فاقد هر نوع فهرست دیگری است.

 

نام کتاب : نقد مجموعه آثار داستانی اسماعیل فصیح و چند داستان از احمد محمود، زویا پیرزاد، امیرحسین چهل‌تن، فتانه حاج‌سیدجوادی

نویسنده : آناهید اجاکیانس

مقدمه : احمد سمیعی گیلانی

ناشر : فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی

سال نشر : 1386

قطع : وزیری

تعداد صفحات : 184

محل نشر : تهران

تیراژ : 1500

اطلاعات ساختاری : نگارنده‌ی این اثر در دو بخش کلی با عناوین آثار پیش از انقلاب و آثار پس از انقلاب، آثار داستانی اسماعیل فصیح را تحلیل و نقد کرده است. در هر بخش از کتاب، آثار فصیح در دو قسمت رمان و داستان کوتاه بررسی شده است. در بخش اول رمان‌های "شراب خام"، "دل کور"، "داستان جاوید"، "درد سیاوش"، "شهباز و جغدان" و داستان‌های کوتاهِ مجموعه "خاک آشنا و گزیده‌ی داستان‌ها" شامل یک زندگی خاک‌شده، سایه‌های کمرنگ در چشمان پیرزن، لحظه‌ها، تابوت بچه، رؤیاهای یک رؤیایی، داستان گل مریم، یک فیلم‌نامه‌ی خیلی ایرانی، در خونگاه، خاله توری، ساندویچ و آبجو و سعدی و دیوانه‌ای در روح او، میراث یوسف، صعود، هدیه‌ی عشق بررسی شده‌اند. در نقد و تحلیل رمان‌ها نخست خلاصه‌ی داستان و سپس طرح کلی رمان، مضامین، شخصیت‌ها و سبک آن بیان شده است. در بخش دوم نیز رمان‌های "لاله برافروخت"، "ثریا دراعفا"، "زمستان 62"، "فرار فروهر"، "اسیر زمان"، "باده‌ی کهن" و ... و داستان‌های کوتاه نمادهای دشت مشوش، نقطه‌ی کور، شکسته‌ی ناقص، دوری از عزیزان، مرغ‌های عشق در بمباران، و گزارش کاویده شده‌اند. در بخش دوم نیز سیر تحلیل رمان‌ها همچون بخش اول است. در بخش دیگری از کتاب، مؤلف به نقد چند اثر داستانی پرداخته است؛ از جمله داستان‌های کوتاه مصیبت کبک‌ها، زیر باران، از دلتنگی و ترس از احمد محمود؛ همسایه‌ها، داستان یک شهر، زمین سوخته و چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم اثر زویا پیرزاد؛ تهران و شهر بی‌آسمان از امیرحسین چهل‌تن؛ بامداد خمار اثر فتانه حاج سیدجوادی

نام کتاب : نقد و استقلال ادبی

نویسنده : محمدمهدی خرمی

ناشر : ویستار

سال نشر : 1381

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 216

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 5500

اطلاعات ساختاری : آیا آثار ادبیات فارسی را می‌توان از طریق مفاهیمی چون حماسه، رمانس، داستان کوتاه، داستان کوتاه بلند، رمان و... تشریح کرد؛ مفاهیمی که تعاریف مشخص آن‌ها بر مبنای تجربه‌های خاص سنن ادبی متفاوت شکل گرفته‌ است. در این صورت، با شاهنامه‌ای که با معیارهای حماسه سازگار نیست و یا هفت‌پیکری که در محدوده‌ی رمانس نمی‌گنجد چه باید کرد؟ این سؤالی است که نویسنده در این کتاب مطرح کرده و در پی پاسخ دادن به آن برآمده است. مهم‌ترین مسائل و مفاهیم فصول کتاب به قرار زیر است: 1. در جست‌وجوی مؤلفه‌های بنیادی که در پی یافتن مفهوم ادبیات در سخن ایرانی و غربی است؛ 2. هم‌نوایی با خدا، آشتی با شیطان: قرائتی از طوبی و معنای شب؛ 3. گذر از خدا و شیطان: بازیافت روایت‌های متنازع که به تحلیل داستان دادرسی غزاله علیزاده پرداخته است؛ 4. شیطان پیشاهنگ انقلاب یا شاهزاده‌ی تبعید: بازتاب تحول هویت در آینه‌های دردار؛ 5. در راستای یک آزمایش ادبی: سیاست ساختاری در داستان‌های کوتاه شهریار مدنی‌پور. پانوشت و کتابنامه بخش‌های پایانی کتاب‌اند.

نام کتاب : نمودهای فرهنگی و اجتماعی در ادبیات فارسی

نویسنده : محمود روح‌الامینی

ناشر : آگه

سال نشر : 1375

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 280

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2200

اطلاعات ساختاری : یکی از توصیف‌ها و تعریف‌های ادبیات "آیینه‌ی تمام‌نمای رویدادها، آیین‌ها، رفتارها، تلاش‌ها، اندیشه‌های جامعه" است که زبان حال و شناسنامه‌ی هر ملت می‌باشد و می‌توان هر جامعه را با بررسی محتوا و موضوع ادبیات آن شناخت؛ رویدادها و رفتارهای اجتماعی را بررسی کرد؛ سیر تحول پدیده‌های اجتماعی را ردیابی کرد. مؤلف مطالب کتاب را با الهام از مباحث درسی اجتماعیات در ادبیات فارسی دکتر غلامحسین صدیقی، از بنیان‌گذاران علوم اجتماعی در ایران و مفاخر فلسفه و ادب فارسی، نوشته است. مهم‌ترین مباحث سه فصل این کتاب عبارت‌انداز: پژوهشی مردم‌شناختی در منظومه‌ی درخت آسوریک، رفتارها و کردارهای اجتماعی در ارداویرافنامه، زبان فارسی و فرهنگ ایرانی در هندوستان، بازتاب قشربندی اجتماعی در دیوان حافظ، ساختار فرهنگی و اجتماعی ازدواج‌های شاهنامه و زن‌سالاری در آن‌ها، ارزش اجتماعی و فرهنگی نامه‌های خصوصی و تحلیل یک وقف‌نامه و قباله‌ی سنتی و ... .

 

نام کتاب : نویسنده، نقد و فرهنگ

نویسنده : جورج لوکاچ

مترجم : اکبر معصوم‌بیگی

ناشر : دیگر

سال نشر : 1386

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 279

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 2

تیراژ : 1100

اطلاعات ساختاری : لوکاچ یکی از بزرگ‌ترین فلاسفه‌ی مارکسیست و نظریه‌پردازان ادبی است که اندیشه‌هایش با دگرگونی اوضاع جهان دستخوش تحولاتی شده است. مجموعه‌ی حاضر شامل فهرست مطالب، یادداشت مترجم، شش مقاله و یک نامه است. این مجموعه برجسته‌ترین مقاله‌های لوکاچ را در زمینه‌ی نقد ادبی و فرهنگ در برگرفته است که عمدتاً به دوره‌ی نخست و میانی آثار او تعلق دارد. عناوین و اندیشه‌ی محوری مقالات چنین است: "روایت یا توصیف": لوکاچ در این نوشتار بر آن است که دو شیوه‌ی هنری ترکیب‌بندی، یعنی روایت و توصیف نمودار دو دوره‌ی گریزناپذیر سرمایه‌داری است؛ یعنی مرحله‌ی آغازین پیروزی بر فئودالیسم و مرحله‌ی نهایی منحط پیش از پیروزی طبقه‌ی کارگر. "قیافه‌شناسی فکری در شخصیت‌پردازی": کنش متقابل، فراگیر و چندوجهی شخصیت‌ها با یکدیگر، جامعه و مسائل بزرگ آن موضوع بررسی این مقاله است. "نویسنده و منتقد": لوکاچ در این مقاله گفته است که برای شناخت منتقد فلسفی باید به یگانگی فلسفه، تاریخ ادبی و نقد ادبی معتقد بود. لوکاچ در دو مقاله‌ی دیگر این مجموعه: "داستایوفسکی"، "توماس‌مان در جست‌وجوی انسان بورژوا" و نامه‌ای درباره‌ی "شکسپیر" سه تن از بزرگان ادبیات اروپا را مورد توجه قرار داده است. مقاله‌ی پایانی این مجموعه با عنوان "فرهنگ کهن و فرهنگ نو" به نخستین دوره‌های گرایش لوکاچ به برتری فرهنگ بر اقتصاد نظر دارد. لوکاچ در این مقاله غلبه‌ی فرهنگ را بر حوزه‌ی اقتصاد نمودار رهایی بشر از ستم اقتصادی و آغاز فرهنگ نو می‌داند.

 

نام کتاب : هرمنوتیک فلسفی و نظریه‌ی ادبی

نویسنده : جوئل واینسهایمر

مترجم : مسعود علیا

ناشر : ققنوس

سال نشر : 1381

قطع : رقعی

تعداد صفحات : 245

محل نشر : تهران

نوبت چاپ : 1

تیراژ : 2000

اطلاعات ساختاری : واینسهایمر تألیف خود را با مروری بر هرمنوتیک مدرن از شلایرماخر تا ریکور آغاز کرده و نشان داده که گادامر در بطن مکالمه‌ای جای دارد که همچنان در جریان است. او بر آن است که هرمنوتیک گادامر به‌طورخاص فلسفی است؛ زیرا در این باب کند‌وکار می‌کند که فهم اصولا چگونه روی می‌دهد نه اینکه چگونه باید برای داشتن کارکردی دقیق‌تر یا کاراکتر به قاعده درآید. به‌زعم واینسهایمر، گادامر فهم را اثر تاریخ قلمداد می‌کند و آن را نه از سنخ فعل، بلکه از جنس انفعال می‌داند، چیزی که برای تأویل‌کننده یا مفسّر روی می‌دهد. کتاب در شش فصل فراهم آمده و عناوین آن از این قرار است: 1. هرمنوتیک مدرن: مروری مقدماتی؛ 2. وجه هرمنوتیک فلسفی چیست؟؛ 3. کانت و زیبایی‌شناسی تاریخ؛ 4. استعاره به‌مثابه‌ی استعاره‌ی فهم؛ 5. واژه‌ نشانه نیست؛ 6. مسئله‌ی آثار کلاسیک. کتاب‌نامه در پایان آمده است.